Cevab: Dârülislâmda müslümana ve kâfire domuz eti, leş, şarap satamaz. Çünkü Müslüman için bunlar mal değildir. Dârülharbde bunları kâfire satmak İmam Ebu Hanife’ye göre câiz ise de, iş haline getirmek müslümana yakışmaz.

Cevab:

Cevab:

“Peygamber göndermedikçe azap etmeyiz” mealindeki âyet-i kerimeleri (İsrâ: 15, Kasas: 59) nazara alan İmam Eş’arî, kendilerine peygamber gönderilmeyen gayrımüslimlerin ehl-i necat olduğunu, yani cehenneme gitmeyeceklerini söylemiştir. Çünki İmam Eş’arî, Şâfiî usulüne tâbi olduğu için, ibarelere çok ehemmiyet vermektedir. Ama aklî delillere ve şeriat sahibinin maksatlarını ön planda tutan İmam Mâtüridî, bunu gayrımüslimlerin peygamber gönderilmedikçe ibâdetten mesul tutulamayacağı mânâsına hamletmiş; Hazret-i İbrahim’in Kur'an-ı kerimde anlatılan yıldızlara, sonra aya, sonra güneşe bakarak, hepsinin battığını, o halde bunları böyle hareket ettiren ve asla batmayan (yok olmayan) bir yaratıcının bulunduğunu anlamak gerektiğini bildiren kıssasına (En’am: 76-78) bakıp, insanların aklıyla bir yaratıcının varlığını bulmaya muktedir olduğunu, o halde aklıyla bir yaratıcının varlığını bulamayanların ehl-i necat olmadığını söylemiştir.

Ehl-i necat demek, cehenneme gitmez demektir. Peki nereye gider? Onu ikisi de söylemiyor. Bu hususta sonra gelenler tarafından çok farklı söylenmiştir. Bazıları cennete girer demiştir. Bazıları A’raf’ta, yani cennet ile cehennem arasında bir yerde kalır demiştir. Muhyiddin Arabî gibi bazıları, kıyamet günü Hazret-i Peygamber onları dine davet eder; kabul eden cennete, etmeyen cehenneme gider demiştir.

Müşriklerin küçükken ölen çocukları için de bazıları “Her doğan, müslüman fıtratı üzere doğar” hadîs-i şerîfi gereği cennete gider dedi. Bazıları “Rabbimden müşrik çocuklarının cennette müminlere hizmetkâr olmasını diledim. Rabbim kabul etti. Çünki onlar babaları gibi müşrik değildir. Önceki misaktadır (yani ezelde verdikleri iman sözü üzeredir)” hadîs-i şerîfi gereğince cennette müslümanlara hizmetçi olur dedi. Bazıları Cennet ve Cehennem arasında kalan A’raf adlı yerdedir dedi. Bazıları, ilm-i ilahîde âkıl ve bâliğ oldukları zaman mümin olacağı belli ise cennete, değilse cehenneme gider dedi.  Bazıları anne ve babalarına tâbi olarak cehenneme gider dedi. Nitekim Hazret-i Hadice, Hazret-i Peygamber’e Câhiliye devrinde ölenlerin çocuklarının hâlini sorduğu zaman “Onlar ateşdedir” cevabını almıştı. Bazıları Allah’ın dilediği yerdedir dedi. Bazıları âhirette imtihan olunur ve mihnet çekerler dedi. Bazıları hayvanlar gibi toprak olurlar dedi. Bazıları ise sükûtu tercih etti. Bütün bunlar İmam Süyûtî’nin Tevşîh adlı eserinde zikredilmektedir. Hâdimî Berîka’da (C. I, s. 287-288) ve Kâdızâde Âmentü Şerhi’nde (s. 277) naklediyor. Görülüyor ki bu hususta hadîs-i şerifler ve kaviller muhteliftir. Süyûtî sahih kavli, İmam Muhammed’den ve Devânî’nin Nevevî’den naklettiği üzere Allahü teâlâ günahsız hiç kimseye azap etmeyeceği vechile bunların cehennemlik olmadığı istikametinde bildiriyor.

Bu mesele, İmam Rabbani hazretlerinin Mektûbât’ında da ele alınmaktadır (I. Cild 259. mektub) Kelâmda müctehid olan  İmam Rabbânî, şöyle diyor: “Ebû Mensur Mâtüridî ve yetiştirdiği büyükler, acaba neden Allahü teâlânın varlığını ve birliğini aklın yalnız başına bulabileceğini söylediler? Dağda, çölde yetişip de putlara tapanların, peygamberlerden haberi olmasa bile Cehenneme gideceklerini söylediler. Akılları ile bulmaları lâzım idi, dediler. Biz böyle anlamıyoruz. Bunların kendilerine, hakikat duyurulmadıkça, kâfir olmayacaklarını söylüyoruz. Bu haber de, peygamberler ile gönderilmektedir. Evet, Allahü teâlâ, aklı, doğru yolu bulmak için yaratmış ise de, yalnız başına bulamaz. Akla, o yol haber verilmedikçe, şiddetli azap yapılmaz.”

Şöyle bir sual sorulsa: “Dağda yetişip, hiç bir din duymayıp puta tapan müşrikler, Cehennemde sonsuz kalmazsa, Cennete girmesi lâzım gelir. Bu da olamaz. Çünki müşriklere, Cennet haramdır, yani yasaktır. Bunların yeri Cehennemdir. Nitekim, Allahü teâlâ, Mâide sûresi yetmişbeşinci âyetinde, Îsâ aleyhisselâmın meâlen, (Allahü teâlâdan başkasına tapınanlar, başkalarının sözlerini Onun emirlerinden üstün tutanlar, Cennete giremez. Onların konacağı yer Cehennemdir) dediğini beyan buyurdu. Âhırette Cennet ile Cehennemden başka yer de yoktur. A’raf’ta kalanlar, bir müddet sonra Cennete gideceklerdir. Sonsuz kalınacak yer, ya Cennettir, ya Cehennem! Bunlar hangisinde kalacaktır?”

“Bu suali halletmek için, Fütûhât-i Mekkiyye sahibinin [Muhyiddin el-Arabî]: (Peygamberimiz, kıyâmet günü, bunları dine davet eder. Kabul eden Cennete, etmeyen Cehenneme sokulur) sözü, bu fakire iyi gelmiyor. Çünki âhıret, mükâfat yeridir, hesap yeridir. Emir yeri, iş yeri değildir ki, oraya peygamber gönderilsin! Çok zaman sonra, Allahü teâlâ, merhamet ederek, bu meselenin hallini ihsan eyledi. Şöyle bildirdi ki, bu müşrikler, ne Cennette, ne Cehennemde kalmayacak, âhırette diriltildikten sonra, hesaba çekilip, kabahatleri kadar mahşer yerinde azap çekecektir. Herkesin hakkı verildikten sonra, bütün hayvanlar gibi, bunlar da, yok edileceklerdir. Bir yerde sonsuz kalmayacaklardır. Herkesin aklı birçok dünya işlerinde bile şaşırıp yanılırken, iyiliklerine, merhametine son bulunmayan sahibimizin, peygamberleri ile haber vermeden, yalnız akılları ile bulamadıkları için, kullarını sonsuz olarak ateşte yakacağını söylemek, bu fakire ağır geliyor. Böyle kimselerin sonsuz olarak Cennette kalacaklarını söylemek, nasıl çok yersiz ise; sonsuz azap çekeceklerini söylemek de öyle yersiz oluyor. Nitekim, itikadda ikinci imamımız Ebul-Hasen Eş’arî, bunların Cehenneme girmeyeceklerini söylüyorsa da, bu sözünden, Cennette kalacakları anlaşılıyor. Çünki ikisinden başka yer yoktur. O halde cevabın doğrusu, bize bildirilendir. Yani bunlar mahşer günü, hesapları görüldükten sonra, yok edileceklerdir. Bu fakire göre, kâfirlerin çocukları da böyle olacaktır. Çünki Cennete girmek, iman iledir. Ya kendisi iman etmiş olacak, veya imanlının çocuğu olduğu için, yahud ana-babası birlikte mürted olunca [dinden çıkınca], kendisi dârülislâmda kaldığı için imanlı sayılmış olacaktır. Dârülislâmda bulunan müşriklerin çocukları ve zimmîlerin [gayrımüslim vatandaşların] çocukları da dârülharbdeki kâfirlerin çocukları gibidir. Çünki bu çocuklarda iman yoktur. Bunlar Cennete giremez. Cehennemde sonsuz kalmak da, tekliften sonra inanmamanın cezâsıdır. Çocuk ise, mükellef değildir. Bunlar hayvanlar gibi diriltilip, hesapları görüldükten sonra yok edileceklerdir. Eskiden bir peygamberin vefatından sonra çok vakit geçip, zâlimler tarafından din bozularak unutulduğu zamanlarda yaşayıp, peygamberlerden haberi olmayan insanlar da kıyâmette böyle sonradan tekrar yok edileceklerdir.”

İmam Rabbânî hazretleri bu sözüyle Mâtüridiye ile Eş’ariye mezhebinin sözlerinin arasını bir bakıma bulmuş oluyor. İnsan, aklıyla düşünerek yaratıcının varlığını bilebilir. Ancak emir ve yasaklarla muhatap olmak, bir peygamberin bildirmesiyle olur. Bir yaratıcının varlığının bilgisi kendisine ulaşan bir kimse, düşünmezse ve düşünmediği için anlamaz ve iman etmezse veya düşünüp bulduktan sonra, bu akla ve fenne uygun değildir diyerek iman etmezse, mesul olur. Kendisine bir peygamber tebliği ulaşmadığı için, aklıyla düşünmeyip, bir yaratıcının varlığını anlamayan kimse, iman etmiş sayılmaz; ancak mesul de olmaz. Cennete de, Cehenneme de girmez. Kâfirlere yapılan azap, buna yapılmaz. Hesabı görüldükten sonra, hayvanlar gibi, toprak olur, yok olur. İmam Rabbânî hazretlerinin, kıyamette hayvanların toprak olmasına kıyas ederek bu ictihada vardığı anlaşılmaktadır. Nitekim İmam Rabbânî hazretleri Mebde ve Me’âd kitabının otuzuncu fıkrasında der ki, “Kelâm ilmine ait meselelerde bu fakirin kendine mahsus görüşü ve hususî ilmi vardır. Mâtüridiye ve Eş’ariye arasındaki ihtilaflı meselelerin çoğunda, o meselenin anlaşılması başladığı zaman hakikatin Eş’ariye tarafından olduğu malum oluyor. Fakat keskin görüş ve firâset nuru ile bakılınca, açıkça anlaşılıyor ki, hak, Mâtüridiye tarafındadır. Kelâm ilmindeki ihtilâflı meselelerde, bu fakirin reyi Mâtüridî âlimlerinin görüşüne uygundur.”

Allahü teâlânın var olduğunu, bir olduğunu anlamak için, tabiattaki nizamı incelemek; peygamberlerin haber vermelerinden ve bu haberleri işiterek, okuyarak öğrendikten sonra farz olmaktadır. Hanefî âlimi İbni Âbidîn hazretleri Reddü’l-Muhtar’ın mürted bâbında buyuruyor ki: “Buhârâ âlimleri dediler ki, peygamber gönderilmeden, tebliğ yapılmadan önce teklif yapılmaz. Eş’arî mezhebi böyledir. Muhtar olan kavl de budur. Bu âlimler, (Yerleri ve gökleri ve kendini gören, aklı başında bir kimsenin Allah’ın varlığını anlamaması özür olmaz) sözünden murat ve maksat, peygamberlerden işittikten sonra, anlamaması özür olmaz demektir, dediler. Bu takdirde İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin: (İnsanların akıllarıyla Allah’ı bilmeleri vâcib olurdu) kavlindeki (vâcib olurdu) kelimesinin manasını (lâyık olurdu) manasına hamletmek gerekir.” Demek ki Hanefî âlimlerinden bir kısmı da İmam Eş’arî’nin görüşündedir.

Netice itibariyle İmam Rabbânî hazretlerine göre: Şâhikü’l-cibâl yani dağlarda yaşayıp kendisine peygamber tebliğatı ulaşmayan veya ehl-i fetret, yani bir peygamberden çok zaman geçip, iman bilgilerinin unutulduğu veya zâlimlerce değiştirildiği bir zamanda (fetret devrinde) yaşayan müşrikler cehenneme gitmeyecek, hayvanlar gibi yok edileceklerdir. Kâfirlerin küçükken ölen çocuklarını da böyledir.

Şu kadar ki, dağlarda veya fetret devrinde yaşayıp, peygamber tebligatı kendisine ulaşmayan, fakat tevhid inancında olanlar ve bunların küçükken ölen çocukları böyle değildir. Bunların Mâtüridî ve Eş’arî mezhebine göre ehl-i necat olup, cennete gidecekleri anlaşılmaktadır. Nitekim Kâdızâde Ahmed Efendi, Ferâidü’l-Fevâid adındaki Âmentü Şerhi’nde diyor ki: “Aklı olana özür ve bahane yoktur. Eğer câhil, İslâm dinini işitmeyip, nazar ile sahih marifet elde ederse, hakikaten mümin olup, Cennetlik olur. Eğer imandan ve küfrden birini elde edemezse, mazur olup, hükmen mümin kılınıp, Cennet ehli olur. Küfr itikad ederse, mazur olmaz, kâfir olur, Cehennem ehli olur. Zira ehliyeti olduğu açıktır. Âlimlerin çoğu Ebû Hanife mezhebini böyle beyan ettiler. Bazıları İmam-ı A’zam’a göre İslâm dinini duymayıp, küfr ve iman etmeyen mazur olduğu gibi; dini duyup, mukaddem tertiplerde [yani İbrahim aleyhisselâm kıssasında anlatıldığı üzere kâinattaki düzene bakarak Allahü teâlânın varlığını ve birliğini anlamakta] hata edip kâfir olan dahi mazur olur dediler. Eş’arî’den, “İslâm dinini duymayan, kâfir de olsa mazurdur. Ehl-i cennettir” diyenler buna delil İsrâ sûresi onbeşinci âyet-i kerimesinin sonu olan (Biz bir ümmete resul gönderip hak yoluna davet etmeyince, azab etmeyiz) kelâmını göstermektedirler. Hanefîler tarafından bu âyet-i kerime şer’î hükümler hakkında olup, ma’rifet hakkında değildir. Bu bildirilen ayrılıklar, ayırıcı akıl hakkındadır.” (İstanbul 1978, s. 22-23)

İmam Gazâlî hazretleri Türkçeye de çevrilip basılmış olan Faysalü’t-Tefrika  kitabında, “Hazret-i Muhammed’in ismini hiç işitmeyenlerle, ismini işitse bile vasıf ve hususiyetlerini işitmeyenler veya bu vasıfları zıdlarıyla beraber işitenler rahmet-i ilahiyyenin şümulünde olup ehl-i necattır. Bugün İslâm daveti kendilerine ulaşmayan Rumlar ve Türkler böyledir. Çünki bunlar Hazret-i Peygamber’i belki işitmiştir ama, hayalî veya yalancı bir şahıs olarak işitmiştir” diyor. (Kâhire 1325/1907, s. 22 vd.) Bu da İmam Rabbânî hazretlerinin yukarıda zikredilen kavliyle benzemektedir. Nitekim bugün bütün dünyada Hazret-i Peygamber ve tebligatı doğru olarak herkes tarafından bilindiği kat’î olarak söylenemez. Hele İslâmiyet aleyhinde yoğun bir propagandanın yürütüldüğü bir zamanda, basit insanların İslâmiyet ve Hazret-i Peygamber hakkında doğru bir bilgi öğrenmesi fevkalâde zordur.

Said Nursî bugün dünyada yaşayıp İslâmiyeti hakkıyla işitmemiş olan gayrımüslimlerin ehl-i fetret olup cennete gideceğini söylediği için tenkid edilmektedir (Kastamonu Lâhikası, s. 69-70, 111; Mektubat, 28. mektup, 8. mesele, s. 385). Eş’arîler fetret ehline ehl-i necat dediği için, kendisi de Şâfiî-Eş’arî olan Said Nursî Efendi böyle söylemiştir. Burada onbeşinden küçük olanların ne dinde olursa olsun şehid olacağı; onbeşinden büyük olanların ise cihan harbine sebebiyet vermeyip, masum ve mazlum iseler şehid olacağı sözü problemlidir. Bir çocuk onbeşinden önce de bülûğa erebilir ve şer’en mükellef hâle gelir. Ayrıca eğer bu gayrımüslimler hakikaten ehl-i fetret iseler, ehl-i necattır. Ehl-i necat, ehl-i cennet kabul edilse bile; şehidlik ancak Allah yolunda ölen müslümanlar için sözkonusudur. Hükmî şehidlik gibi istisnaî bir hâli burada mevzubahis etmek, doğrusu söz götürür. Üstelik cihan harbine sebebiyet verip vermemenin ahkâm-ı islâmiyye bakımından bir ehemmiyeti yoktur. Bu, siyasî bir keyfiyettir. İmana tealluk etmez. Nitekim önceki cihan harbine sebebiyet verenlerin bir kısmı da Müslüman Türkler arasından çıkmış olup, Said Nursî Efendi’nin eserlerinde bunlardan övgüyle bahsedilmektedir. Bir başka enteresan husus da, müsamahaya mazhar görülen sınıfın Hıristiyanlar oluşudur. Bu mantıkla Yahudîlerin de ehl-i necata dâhil edilmesi beklenirdi. Yahudîlerin, tevhide Hıristiyanlardan daha yakın olduğu herkesçe malumdur. Avrupa’da tarih boyunca hunharca katledilen, mallarına el konulan ve yurtlarından atılan Yahudîlerin sayısı, mazlumen ölen Hıristiyanlardan az değildir.

Cevab: Bir memleket, İslâm hukukuna göre idare olunuyorsa, yani kanunlar Kur'an-ı kerime göre ise, orası dârülislamdır. Aksi takdirde dârülharbdir. (Şerhu es-Siyeri'l-Kebîr)

Cevab: Darülislamda, yani İslâm hukukuna göre idare olunan yerlerde Cuma namazı kılmak farzdır. Bunu halife veya bunun izin verdiği kimse (imam-hatib) kıldırır. Bugün için halife olmayan yerlerde, cuma namazı Hanefî mezhebine göre farz olmamaktadır. Ama Müslümanlar toplanıp bir imamın arkasında Cuma kılarlarsa, sahih ve buna uymak caiz olur. Özürsüz Cumaya gitmemek fitne olur. Cuma namazı İslamiyetin şiarıdır. Üstelik cemaat sünnet-i müekkede veya vaciptir. Cuma günü öğlen namazı cemaatle kılınamadığı için, özürsüz cumaya gitmeyen bundan mahrum kalarak mekruh işlemiş olur. Onun için darülharbde de, halife olmayan yerde de cuma namazlarına mutlaka gitmeli; zuhr-i ahir namazını da ihmal etmemelidir.

Cevab: Kaza ve hayat sigortası, garer (belirsizlik) bulunan akid olduğundan dârülislâmda câiz değildir. Dârülharbde İmam Ebu Hanife ve İmam Muhammed'e göre caizdir.

Cevab: Likit fon denilen sistemde bilindiği kadarıyla, banka mudinin parasıyla fon alır. Bu fonda, para, repo, altın, döviz ve hisse senedi gibi yatırımlara bağlanır. O fonun yükselişine göre az mikdarda da olsa muntazam ve garantili şekilde mudinin parasında artış olmaktadır. Bu fonda fâiz ve hisse senedi gibi şer’î hükümlere uygun olmayan hususlar bulunduğu için, bankaya para yatırıp B tipi (likit) fon veya A tipi fon muamelesine girmek, bankaya para yatırıp fâiz almak gibidir. Dârülharbde İmam Ebu Hanife ve İmam Muhammed'e göre câizdir.

Cevab:

Bu, modernist bir tefsirdir. İslâm hukuku, dünyayı dârülislâm ve dârülharb olarak ikiye ayrılır. Dârülislâm, İslâm hukukuna göre idare olunan memleketlerdir. Velev ki Müslümanlar az olsun. Dârülharb bunun zıddıdır. Velev ki Müslümanlar çok olsun. Tabirlerdeki İslâm (barış) ve harb insanı yanıltmamalıdır. Dârülahd, dârüssulh, dârüzzimme, dârülbağy gibi alt kısımlara da ayrılabilir. Ama hükümleri benzer. Dârüssulh veya darülahd için ayrı hükümler vardır. Bunlar dârülharb olmakla beraber, diğerlerinden hüküm bakımından farklıdır. Dârülislam ile dârülharb arasında bir yerdedir. Osmanlılar zamanında Fransa dârüssulh idi. Eflak, Erdel, Dubrovnik dârülahd veya dârüzzimme idi. Osmanlıların son zamanlarında 1856 Paris Muahedesi’nden sonra Avrupa devletlerine bu statü tanınmış; ama bu statü arada bir bunlarla harbe engel olmamıştır. Sulh bozulabilir. Bugün kaidelere muvafık dârülislâm yoktur ki, dârüssulh veya dârülahd olsun.

Cevab:

Cevab: Şer’î bir devlette öyledir. Cihada gitmek farzı kifayedir. Seferberlik olursa farzı ayndır. Böyle olmayan şimdiki devletlerde, cihad ile alakası yoktur. Kanuni mecburiyettir.

Cevab: Harbde, muhariplerin fidye mukabili serbest bırakılması, esir mübâdelesi, esirlerin köle yapılması veya öldürülmesi, kumandanın, yani halifenin salahiyetindedir. Maslahata muvafık gördüğü şıkkı tercih eder. Muharip olmayan kadın, çocuk, yaşlı, sakat ve rahipler, öldürülmez. Yağma ise, harb kızışınca, askeri cesaretlendirmek için yapılır. Bu da kumandanın salahiyetindedir ve menkul mallar içindir.

Cevab: Emre itaat lazımdır. Kendisini tehlikeye atmak olmaz. Oradaki kanı heder olanlara, yani imansızlara ve fitnecilere niyet ederek atılır. Aksi takdirde onlar kendisini vurur.

Cevab: Farz ve haramlar için, farzdır. Sünnetler için, sünnettir. Müstehaplar için müstehabdır. Bu zamanda dil ile emri maruf âlimlere aittir.

Cevab: Ulema, idarecilere nasihat eder; politikaya karışmaz.

Cevab: Herkese her şey söylenmez. Âhir zamanda, dini doğru olarak öğrenip yaşamaya çalışmalı; hâliyle nümune olmalı. İnsanlara anlamayacağı şeyleri söylemek fitneye sebebiyet verebilir, düşmanlıklarını doğurur. Sorana söylemeli, sorulmazsa susmalı. Meselenin delillerini iyi bilmeyenin emr-i maruf yapması doğru değildir.

Cevab: Kölelik harb hukukunun tabii neticesidir. Mütekabiliyet esasına istinad eder.

Cevab: Lazım gelmez. Zamanımızda hadd-i sirkat tatbiki mümkün değildir. Zira had cezaları darülislâmdae ve kadı tarafından verilip tatbik edilir.

Cevab: Ordusu ve polisi vardır. İsyan ederse, daha beter olur. Zalim idareci eli kolu boş oturacak değil ya! Ancak dua edilir.

Cevab: İlim, kültür, sanat ve ticarette kendilerini yetiştirmeleri, zenginleşmeleri; güçlü bir cemiyet olmaları icab eder. Silahlı mücadele ile bir yere varmak kolay değildir. Resulullah aleyhisselâm, Mekke’de evvela kaliteli bir müslüman cemiyeti meydana getirdi. Sonra devlet kurdu. Âyet-i kerimede meâlen “Peygamberde sizin için en güzel bir örnek vardır” buyuruldu.

Cevab: Bankadan faizli kredi almak caiz değildir. Askere gitmeyip kredi almak daha kârlı ise, ancak o zaman dârülharbde câiz olur. Bu da çalışıp maaş alan kimseler için câridir.

Cevab: Vardır. Nitekim Abbasiler devrinde Dehrîler vardı. Hükümet bunlara ilişmezdi.

Cevab: Hayır. Boks gibi dövüşme sporları hiç  caiz değildir. İlimde, fende, ahlâkta ilerleyip herkese numune olmak, İslâmiyeti doğru bir şekilde anlatmak bu zamanda cihaddır.

Cevab: Dârülharbde, yani şer’î hükümlere göre idare olunmayan yerlerde halife bulunmadığı için Hanefî mezhebinde farz değilse de Müslümanlar toplanıp Cuma kılarlarsa bu sahih olur; öğle farzı yerine geçer. O halde Cuma namazına gidilir. Diğer üç mezhebde bu şart aranmaz; diğer şartları varsa, her yerde kılmak farzdır. 

Cevab: İslâm dini, dünyaya ve insanlığa barış getirmek; insanları dünyada rahat yaşamalarını, ahirette ise ebedî saadete kavuşmaları için gönderilmiştir. İslâm, barış demektir. Kuran-ı kerim’de savaştan çok barış kelimesi geçer. Peygamber Efendimizin vefatında bütün Arabistan ona tâbi olmuştu. Bunlardan inatçılıklarıyla meşhur Mekke ve Taif dışında tamamı, barış yoluyla bu yeni konfederasyona bağlanmıştı. Kur’an-ı kerimde “Düşman sulha yanaşırsa, siz de yanaşın ve “Sulh hayırlıdır” mealinde ayet-i kerimeler bunu göstermektedir. İcab ederse kendini korumak için savaşmak da meşrudur. Hayatta kalmak, barış içinde yaşamak böyle olur. “Hazır ol cenge, ister isen sulh ü salah” mısraı bunu ifade eder.

Cevab: Ulema dârülislamın dârülharbe dönüşmesinde ihtilaf ettiler. Mâlikiler, Hanbelîler ve İmameyn (İmam Ebu Hanife’nin iki talebesi Ebu Yusuf ve Muhammed) dediler ki: Bir beldede küfür ahkâmının zuhuruyla orası dârülislamdan dârül-harbe dönüşür. İmam Ebu Hanife ise bir yerin dârülharbe dönüşmesini şu üç şarta bağladı. 1- Orada küfr ahkâmının zuhuru. 2- Dârülküfre sınır olması. 3- Orada ilk eman ile -yani müslümanların emanı ile- kendisine eman verilmiş olan zimmî kalmaması; yani kısas ve diyet ahkâmının tatbik edilmiyor, müslüman ile gayrı müslimlerin gayrı şer’î bir statüde yaşıyor olmasıdır. (Bedâyi’u’s-Sanâyi', I/232; Esne’l-Metâlib, IV/174; Keşşâfü’l-Kınâ, I/98.)
Binaenaleyh üç mezhepte de bir memlekette Müslümanlar ekseriyette olsa bile, beş vakit ezan okunsa, camiler açık olsa bile, burada ahkâm-ı islâmiyye tatbik edilmiyorsa, orası dârülharbdir. Dâr, ülke demektir ki, burada devlet ile aynı manadadır. Çünki ahkâmın tatbiki, devlet otoritesini icap ettirir.
Şâfiî mezhebine göre, dârülislâmı kâfirler istila etseler, müslümanlara galebe çalsalar ve [kendi dinlerinin] hükümlerini izhar etseler bile orayı dârülharb olmaz. Nitekim hadis-i şerifte geldi ki “İslam âlidir (yücedir), hiçbir şey ondan daha âli olamaz.” Şâfiî mezhebinin bu içtihadının manası, dârülharbdeki malların mülkiyeti ile alakalıdır. Dârülislâm, kâfirlerin istilasına uğrasa, Müslümanların malı, gayrımüslimlerin mülkiyetine geçmez. Müslümanlara burayı tekrar fethedip dârülislâma katmak bir vecibedir. Sonra orası tekrar fethedilirse, Müslüman malını Şâfiî’ye göre alabilir; Hanefi’de alamaz, bu mal artık ganimet sayılır.
İbn Hacer Tuhfe’de Râfiî’nin şu sözünü nakleder: Dârülislâm 3 surettedir: 1-Müslümanlarla meskûndur. 2-Müslümanlarca fethedilip, cizye mukabili gayrı müslimlerin elinde bırakılan yerdir. 3-Müslümanlarca meskûn iken kâfirlerin galebe çaldığı yerdir. Râfiî ikinci kısım için diyor ki, tek bir müslüman olmasa bile, burası müslümanların (yani İslâm hukukunun) hâkimiyetinde olduğu (yani cizye alınmakla şer’î hükümlerin tatbik edildiği) yerdir. Müslümanların hâkimiyeti ve dinini izhar etmesi, İslâm hukukunun hâkimiyetidir ki, cizye, had, kısas gibi tatbikatı ifade eder; ezan veya camiyi değil. Demek ki bir memlekette Müslümanların az veya çok olması, oranın hukuki statüsüne tesir etmiyor. (Tuhfetü'l-Muhtâc, IX/269)
Yine İbn Hacer der ki: (Dârülislamda lakît bulunduğu zaman) ki burada dârülislâm diye tabir edilen yer, kadim zaman evvel bizim istilâ (feth) etmemizden sonra kâfirlerin uzun zamandan beri galip oldukları (ellerinde tuttukları) Gırnata gibi müslüman meskeni olduğu bilinen yerlerdir. Ancak Râfiî’nin bazı müteahhirînden naklettiğine göre, bu mahalden men olunmuyorsak, oradan, (yani dârülislamdan) sayılır; değilse dârülküfrdür. Sübkî, bunu tashih ederek (yani sahih bularak) ona şöyle cevap verdi: Orası sureta dârülküfr olur, hükmen değil.” (İbn Hacer, Tuhfetü’l-Muhtac, VI/350; Remlî, Nihayetü’l-Muhtac, V/454)
Tuhfe’yi şerheden Şirvânî der ki: “İslâmın âli oluşundan murad, kıyamete değin intişarı, iştiharı ve küfrü sindirmesidir. Ancak bu, bazı yerlerin [dârülislâm iken] dârülküfre dönüşmesine münafi (aykırı) değildir. Tıpkı birçok vak’ada kâfirlerin kendi ehillerine yardım ederek onların [ehl-i islâma olan] galebesinin bu hâle münafi gelmemesi gibi.” (IX/269)
İbn Hacer’in Râfiî’den naklettiği görüş, bir yerin dârülharbe dönüşebileceğine delildir. Dolayısıyla bütün Şâfiî âlimlerine göre bir yer suret-i kat’iyyede dârülharb olmaz diye mutlak bir kaide yoktur. Bir kere dârülislâm olan yer, bir daha dârülharb olmaz sözünün manasının mülkiyet olduğu, Râfiî gibi âlimlerin kavlinden de anlaşılmaktadır. Zira maksat eğer mülkiyet olmasaydı, dârülislâm olan yer dârülküfre dönüşür diyeemezlerdi.
Son devir Şâfiî âlimlerinden Süleymaniye Medresesi müderrisi Şeyh Seyyid Abdülhakîm Arvâsî Sevânihü’l-Efkâr kitabında diyor ki: “Dârülharb diye ahkâm-ı şer’iyyenin cârî [yürürlükte] olmadığı memâlike [ülkelere] denir. Ahkâm-ı şer’iyyenin cârî olmadığı ülke, ister müslüman, ister müslümandan gayrı kimselerle meskûn olsun, dârülharbdir. Ahkâm-ı şer’iyyenin cârî olduğu yerler dârülislâmdır. Ahâli gerek müslim ve gerek gayrı müslim olsun. Bu cereyandan [tatbikattan] murad, mehâkim [mahkemeler] ve hükûmetçe olan cereyandır. Yoksa eşhas beyninde cereyan-ı ahkâma bu bâbda hüküm yoktur. [Yani şahıslar arasında tatbik edilip edilmemesi mühim değildir.] Zira şahs-ı müslim, her ne zaman ve mekânda olursa olsun, ahkâm-ı şer’iyye ile âmil olmasına bir mâni’ yoktur.” Görülüyor ki Şâfiî mezhebinde olduğu halde, dârülislâm ve dârülharb tefrikini münhasıran hukuka bağlamıştır.
İslâm Hukukunda Ülke Kavramı müellifi Ahmet Özel, İslâm Ansiklopedisi’ne yazdığı dârülislâm maddesinde diyor ki: “Şâfiîler’e göre dârülislâm daha sonra istilâya uğramış olsa, hatta istilânın üzerinden uzun yıllar da geçse dârülharbe dönüşmez. Dârülislâmın dârülharbe kesinlikle dönüşmeyeceği şeklindeki bu görüş, mülkiyetin hukuken gayri müslimlere geçmeyeceği anlamındadır. Çünkü diğer üç mezhebin aksine Şâfiîler’e göre gayri müslimler istilâ ile müslümanların mal ve mülklerine hukuken sahip olamazlar. Ancak gerek bir İslâm ülkesini istilâ etmesi gerekse Şâfiîler’e göre savaşın sebebinin küfür olması göz önüne alındığında bu devletle savaş halinde bulunulacağı ve ülkenin siyasî ilişkiler açısından dârülharp sayılacağı da açıktır. Nitekim halkının irtidad ederek istilâ ettiği ülke, İmâm Şâfiî’ye göre küfür hükümlerinin uygulanmasıyla dârülharbe dönüşür. Zira malların ve arazilerin mülkiyeti esasen irtidad edenlere ait olup bir el değiştirme söz konusu değildir.”
Eğer bir kere dârülislâm olan yer, bir daha dârülharbe dönüşmez denirse, İspanya, Sicilya, Sardinya, Kıbrıs, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, Makedonya, Hırvatistan, Slovenya, Macaristan, Polonya, Ukrayna, Gürcistan, Ermenistan, Hindistan dâhil olmak zere dünyanın bugün İslâmiyetin kokusu kalmamış memleketlerini dârülislâm saymak icap eder ki, şer’en de, aklen de muhaldir. İspanyollar, Gırnata’yı; Normanlar, Sicilya’yı işgal ettiklerinde; İngilizler, Hindistan, Kıbrıs, Filistin; Fransızlar Mağrib; Holandalılar Endonezya gibi İslâm beldelerinde Müslümanların kendi hukuklarını tatbike bir müddet de olsa müsaade ettiler. Nitekim bir yer gayrı müslimlerce istilâ edilirse, hükümet gayrı müslim bile olsa, orada yaşayan Müslümanlara hürriyet verilir, onlar da kendi aralarından bir emir (kadı, müftü) seçer ve şer’î ahkâmı (had, kısas vs) tatbik edebilirlerse, Hanefî’de de orası dârülharb olmaz, dârülislâm kalmaya devam eder. İdareciler müslüman olsa, beş vakit ezan okunsa, halkın ekseriyeti müslüman olsa bile, ahkâm-ı islâmiyenin tatbiki mümkün değilse, orası dârülharbe dönüşür. Çünki bütün âlimlere göre bir yerin dârülislâm olmasının alâmeti orada Müslümanların hâkim bulunması, yani orada ahkâm-ı şer’iyyenin tatbikidir. Hele bir belde gayrı müslimlerce istila edilmiş olmayıp, yakın tarihte nadiren de görüldüğü üzere dârürridde olmuşsa, yani mürtedlerin hâkimiyetine geçmişse, burasının dârülharbe dönüşmesinde ihtilaf yoktur.
Kâsânî der ki, “Bir beldenin dârülislâm veya dârülharb oluşundan maksat, bizzat İslâm veya küfrün mahiyeti değildir. Kasıt, emniyet ve korkudur. Eğer emniyet mutlak surette müminlere; korku da mutlak surette kâfirlere aitse o belde dârülislâmdır. Korku mutlak surette müminlere aitse; orası da dârülküfrdür. Hükümler, emniyet ve korkuya bağlıdır.” (Bedâyi, VII/131).
Dârülharb ve dârülislâm mefhumları, mugalata (demagoji) mevzuu yapılamayacak kadar teknik şer’î ıstılahlardır. Şunun bunun gönlüne göre mana verilemez. Kur’an-ı kerim, şer’î hükümleri tatbik etmeyi emreder ve esas tutar. Bir şahıs/memleket, şer’î hükümleri kabul eder; ama kısmen veya tamamen tatbik etmezse, günahkârdır. Zira amel, imandan bir cüz değildir. Ama bu hükmü/hükümleri kısmen veya külliyen inkâr ederse mümin değildir. Ahkâm-ı islâmiyyeyi inkâr eden ve laikliği düstur edinmiş bir belde/ülke/devlet, isterse halkı kâmilen müslüman olsun dârülharbdir. Bunda hiç şüphe yoktur. Aksi, nassı inkâr demektir.
İmam Ebu Hanife’nin ikinci şartı, eğer bir belde dârülislâma bitişik ise, müslümanların vazifesinin burayı kurtarıp, tekrar dârülislâm haline getirmesi vecibesine işaret etmektedir. Bugün Müslümanların sayıca çok olduğuna, ezana, minareyle bakıp da, ahkâm-ı islâmiyenin artık tatbik edilmediği eski dârülislâm beldelerini hâlâ dârülislâm zannedenler şunu anlamıyor: Bugün yeryüzünde müslümanların el ele verip de kâfirlerin müslümanlardan istila ettiği yeri/yerleri yahut müslümanları kurtaracak bir vahdet ve kuvveti yoktur. İmam Ebu Hanife zamanında mümkün olan bu iş, şu an mümkün değildir. Şu anda teknik manada hakiki dârülislâm yoktur ki, dârülislâma bitişik olma keyfiyeti vâki olsun. Tahavî, Muhtasar'da, İmam Ebu Hanife’nin dârülislama bitişik olma şartını işaret ederek, “Eğer İmam Ebu Hanife müslümanların bu hâlini görseydi, böyle içtihat etmezdi” diyor. Şâfiî mezhebinin kavli de böyle anlaşılmak icap eder. İfsadın ta o zaman yayıldığı malum olduğuna göre, hâlâ bir kere dârülislâm olan yer, bir daha dârülharbe dönüşmez diyenlere ne denir?

Cevab: İslâm, barış dinidir ama, herkes barışçı demek değildir. Sulhu korumak için bazen harb lâzım geliyor. İslâmiyet herkese Allah’ın adının duyurulmasını, İslâmiyet'in tanıtılmasını emrediyor. Bu da umumiyetle fetih yoluyla olur. Ateistlerle arkadaş olmayınız.

Cevab: Yani ya la ilahe illallah deyip Müslüman olacaklar veya Müslümanların hâkimiyetini kabul edecekler demektir. Yani hükmen Müslüman olacaklardır. Yoksa inanç olarak Müslüman olmaya zorlanamazlar.

Cevab: Kumandan harb esnasında zaferi çabuklaştırmak adına yağma vadedebilir. Müslümanın malı yağma edilmez, ganimet olmaz.

Cevab: İmam Hatip mektebine hoca olun. Olmuyorsa lise ve ortaokullara din dersi hocası olun. Olmuyorsa imam olun.

Cevab: Umumiyetle edene göre fetih, edilene göre işgal deniyor ise de, işgal hukuken tanınmayan geçici bir haldir. Fetihte ise artık orası vatan edinilmiştir. İşgalde geçicilik ve tanımama; fetihte kalıcılık ve tanınma vardır.

Cevab: Hazret-i Peygamber, “Kostantîniyye elbette fetholunacaktır. Onu fetheden kumandan ne iyi kumandandır; onun askeri ne iyi askerdir” buyurarak müminlere İstanbul’un fethini müjdelediği gibi, Roma’nın da fethedileceğini müjdelemiştir. Deylemî’nin Müsnedül-Firdevs eserinde geçen hadis-i şerife göre, “Lâ tekumüs-sâa, hattâ yeftehallahu alel-mü'minînel-kostantîniyyetir-rûmiyyete bit-tesbîhi vet-tekbîr”. Yani, Allahü teala müminlere teşbih ve tehlille Roma’nın fethini nasip etmedikçe kıyamet kopmaz. Araplar, Kostantiniyye es-Sugrâ veya yalnız Kostantiniye dedikleri zaman İstanbul’u; Kostantiniyeti’r-Rûmiyye veya Kostantiniyyeti’l-Kübrâ dedikleri zaman Roma’yı kast ederler. Bu hadis-i şerif gösteriyor ki, kıyamete yakın, Mehdi aleyhirrahme zuhur edince, Roma fetholunacaktır. Zira fetih, tekbir ve tehlille müyesser olacaktır.

Cevab: Harb yoluyla fethedilen yerlerde menkul ve gayrı menkul bütün mallar, esirler, galiplere ganimet olur. Beşte biri devlet hazinesine alınır; diğerleri gazilere dağıtılır. Buna kılıç hakkı denir. Osmanlılarda, fethedilen yerdeki mabedler hükümdarın inisiyatifiyle olduğu gibi bırakılır; bunlardan bir tanesi Cuma namazı kılınmak üzere kılıç hakkı olarak camiye çevrilirdi. Ayasofya Camii gibi.

Cevab: Öyle bir alternatifleri yoktur. Hükümdarın obsiyonuna göre ya fidye veya esir değiş-tokuşu ile serbest kalırlar veya köle yapılırlar.

Cevab: Zamanın silahı ne ise, bununla hizmet etmek icap eder.

Cevab: Emr-i maruf vazifedir ama, bunun şartları vardır. Bir kere ilim sahibi olmak lazımdır. Ayrıca ilm-i siyaseti de iyi bilmek icap eder. Avrupa’da çok hassas bir vaziyet hüküm sürmektedir. Bu gibi mevzulara girmemelidir. Aksi takdirde fitne çıkar; hem kendisi sıkıntı çeker; hem de Müslümanların sıkıntısına sebep olunur.

Cevab: İslâmî hükümlerin hâkimiyeti, ancak Mehdi aleyhirrahme devrinde mümkün olabilir. Müslümanların iyiliği için ilm-i siyasete dikkat etmek, politikacılar ve herkes için lazımdır.  Cenab-ı Peygamberin Mekke devri, hatta Hudeybiye Musalahası numunedir.

Ehl-i sünnet kaynaklarında takiyye tabiri geçmez; yerine müdârâ mefhumu vardır. Müdârâ, dinini ve dünyasını kurtarmak için dünyalık vermek demektir. Müdahanenin zıddıdır. Bu, dünyalık için dinden taviz vermek demektir. Hadis-i şerifte, “Ben müdârâ için gönderildim” buyuruluyor (Künûkü’d-Dekâik).

Berika gibi fıkıh kitaplarında der ki: Dine hizmet etmek isteyenin, hem dinin hükümlerini, hem de zamanının şartlarını ve insanların hallerini iyi bilmesi lazımdır. Resulullah’a birisi geldi. Onu uzaktan görünce, “Kabilesinin en kötüsüdür” buyurdu. Odaya girince, gülerek karşılayıp, iltifat eyledi. Gidince, Hazret-i Âişe sebebini sordu. “İnsanların en kötüsü, zararından kurtulmak için yanına yaklaşılmayan kimsedir” buyurdu. O, Müslümanların başında bulunan bir münafık idi. Müslümanları onun şerrinden korumak için müdârâ buyurdu (Buhârî). “Bâ dôsitan mürevvet bâ düşmenan müdârâ”, yani dostlara mertçe davranmak, düşmanları idare etmek lazımdır, sözü meşhurdur. Sovyetler zamanında muallimlik yapan bir tanıdığımızdan, Bolşevik İhtilali yıldönümü merasiminde Lenin hakkında bir konuşma yapmasını istemişler. O da Lenin hakkında tarihi biyografik malumat verip, taraftarlarınca meziyet sayılan bazı muvaffakiyetlerini anlattıktan sonra “Onun gibi bir şahsiyet, tarihte ne gelmiştir, ne de gelir. Hakkıyla anlatılırsa, vicdanlarda layık olduğu yeri alacaktır” diyerek sözünü bitirmiş ve çok alkış almış.

Mektubat-ı Rabbâniyye’de diyor ki: Takiyye, kalbinde olanın aksini söylemektir. Buna müdârâ da denir. İtikadını, mezhebini saklamak demektir. Muhtelif şekilleri vardır: Birincisi, kâfirler arasında olup, malından, canından korkanın, kalbi razı olmadığı halde muhabbet izhar etmesidir. Bu, caizdir. İkincisi, kalbinde olanı açıkça söylemesidir. Bu, efdaldir. Müseyleme’nin şehit ettiği sahabi böyledir. Üçüncüsü, öldürmek, zina, malını gasp, yalancı şahitlik, namuslu kadını kazf etmek, Müslüman kadınları kâfirlere haber vermek gibi zararlı şeyleri yapmak caiz değildir. Dördüncüsü, takiyye, kâfirlerin galip olduğu yerde caizdir. Şâfiî mezhebinde, zâlim Müslümanlar arasında da caiz olur. Beşincisi, malını muhafaza için de, takiyye caiz olur. “Müminin malı, canı gibi kıymetlidir” hadis-i şerifi buna şahittir. “Malını muhafaza ederken öldürülen, şehit olur” hadis-i şerifi de böyledir. Çünki insanın mala ihtiyacı pek çoktur. Mesela, su gabeni fahiş ile pahalı satıldığı zaman, abdest almak, farz olmaz. Teyemmüm etmek caiz olur. İmam-ı Mücahid diyor ki, İslamiyet'in başlangıcında takıyye caiz idi. Çünki o zaman, Müslümanlar garib idi, zaif idi. İslam devleti teşekkül edince, bu hüküm değişti. Takıyye, kıyamete kadar caizdir diyenler de vardır. Bunların kavilleri, evladır. Çünki müminin kendinden zararı, mümkün olduğu kadar def etmesi lazımdır.” (III/55)

Müteaddit Kur’an ayetlerinde, zayıflara dinlerini, hâllerini saklamaları hususunda müsaade edildiği beyan olunmaktadır. Ölümden kurtulmak için putları ikrar eden Ammar’ın hâli mazur görülmüştür. Bir ayet-i kerimede mealen şöyle buyuruluyor: “Müminler, kâfirleri dost edinmesinler. Onlardan sakınmanız hali müstesnadır.” (Âli İmran: 28). Kendisine dini bayramlarına iştirak etmesini isteyen kavmine, İbrahim aleyhisselâmın, geride kalıp putları kırmak için, “Ben hastayım” diye cevap verdiği meşhurdur. (Saffât: 88-89)

Ehl-i sünnete göre göre takiyye, canını, malını, ırzını, dini korumak için şerrinden korkulan Müslüman veya gayrı müslim herkese karşı kendisini saklamak demektir. Caiz ve lazımdır. Bu, Şiî-Caferîlerin iman esaslarından olan takiyyeden farklıdır. Bunun sınırı, farzların terki ve haramların işlenmesidir. Yani dine hizmet için farzı terkedip günah işlemek caiz değildir. Hele herkese kafa tutup da, dine hizmet için takiyye gerekçesine sığınmak, kabul edilir şey değildir. İkrah (zorlanma) hâli müstesnadır. Bu sebeple dinini kayıranlar, laik memleketlerde siyasetten uzak durmayı tercih etmişlerdir. Mamafih dârülislam ile dârülharb arasında şer’î hükümler cihetiyle farklılıklar ve bazı ruhsatlar mevcuttur. Bilmeyenler, bu kişiyi günah işledi zanneder.

Cevab: Muharebe şart değildir. Düşmanın her şeyi ganimettir.

Cevab: Gayrı müslimler, sadece iman ile muhataptırlar. İman etmeyen birinin, İslâm dinine hürmet göstermesi beklenmez. Böyle birine zarar vermek caiz değildir, fitneye Müslümanlara büyük zarar verilmesine sebep olur.

Cevab: İmam-ı Rabbani hazretleri, eliyle, diniyle ve kalemiyle dine zarar verenlerin, öldüğüne üzülmek şöyle dursun, sevinmek lazım geldiğini bildiriyor. Yine de bunu ilan etmek doğru değildir.

Cevab: Hz. Ali, dehrilere, yani ateistlere uzun uzun Allahın varlığını anlatmadı. “Siz haklıysanız, benim inanmakla zararım yok. Ama ben haklıysam, sizin haliniz ne olacak?” dedi. Avama derin ince hassas meseleler anlatılmaz. Yoksa küfre düşebilir. Veya anlayacağı kadar anlatmalıdır. İlk mektep matematiği ile lise matematiği ve yüksek matematik aynı mı anlatılıyor?

Cevab: Taliban, Vehhabi tesirindeki Diyobend ekolünün mahsulüdür. Ancak kendisine Sünni imajı vermekte; Afganistan’ın sosyo-ekonomik problemlerinden istifade ederek inkişaf etmektedir.

Cevab: Bu ekler Türkçe’de yoktur; Fransızca’dan ilhamla uydurulmuştur. Mecbur kalmadıkça uydurukça kelime kullanmamalıdır. Uydurukça ile mücadele, bir milli şuur ve mefkûre (ideal) meselesidir.

Cevab: Kur’an-ı kerimde “Şüphesiz askerlerimiz asla mağlup olmaz” mealinde ayet-i kerime vardır (Saffat:173). Bir harb, eğer 1-meşru cihad ise ve 2-perakende olmayıp kumandanın emirlerine uyulmuşsa, zafer mev’uddür, vadedilmiştir.

Cevab: Düşman esirlerinin tamamı ganimete dâhildir. Ancak muharip olmayanlar öldürülmez.

Cevab: Zorla götürüldükleri için imanı varsa şehit olur.

Cevab: Cihadın maksadı toprak ve ganimet elde etmek değil; Allah’ın adını yüceltmek, yani İslâmiyeti insanlara duyurmaktır. Şimdi bir İslam devleti olsaydı, silahlı değil, bütün dünya ile iyi münasebetler kurarak İslâmiyeti yayardı. İkinci bin yılın müceddidi İmam-ı Rabbânî hazretleri, söz ve kalem olan cihadın, kılıç ve top ile olan cihaddan üstün tutmaktadır. Şu halde ilk bin yılın silahı kılıç idi, ikinci bin yılın silahı söz ve kalem olacaktır. (1.cilt 65. Mektub)

Cevab: Meşru müdafaa.

Cevab: Yenişemeyeceği düşmanla sulh yapmak caizdir. Fazla zarara uğramamak için geri çekilmek caizdir. Bunu kumandan tayin ve takdir eder. Kur’an-ı kerimde bu mealde ayet-i kerime var. Hazret-i Peygamber’in tatbikatı böyledir.

Cevab: İbadet olarak değil, icap ettiğinde ücretli olarak istihdam edilmiştir.

Cevab: Zâhirden, bâtına; şekilden, öze yol vardır. Zâhir harapsa, bâtın da harap kalır. Kaldı ki bu bir şuur meselesidir.

Cevab: Peyami Safa, Osmanlıca Türkçe Uydurmaca; Nihad Sami Banarlı, Türkçenin Sırları; Abdurrahman Acer, Türkçenin Müdafaası; Agah Sırrı Levend, Türk Dilinin Gelişme ve Sadeleşme Evreleri; Kadir Mısıroğlu’nun 1000 Kelimeyi Boykot.

Cevab: Bir memleketi kâfirleri istila etse, orada yaşayan Müslümanların kendi müftüleri olup şeriatı tatbik etseler, burası dârülislam olmaya devam eder. İspanyol işgalinde Endülüs, Osmanlı hakimiyetinde Eflak ve Boğdan, İngiliz işgalinde Hindistan gibi.

Cevab: Bir kadın, kocasıyla dini münakaşalara girmemelidir. Aksi takdirde zevcin izzet-i nefsi kırılır; aile huzuru kalmaz. Hele ukalalık kimsenin hoşuna gitmez; fayda yerine zarar getirir. İlm-i siyaset bunu icap ettirir. Kadın, kocasının hocası değildir. Ondan mesul de değildir. Evde muteber bir ilmihal bulundurmalı; beraber okumalı. Hem bir şey paylaşıldığı için, muhabbeti arttırır; hem de nasibi olduğu kadar istifade eder.

Cevab: Cevap verilmez.

Cevab: Tebliğ âlimlerin vazifedir. Fitne çıkarmak tehlikesi de vardır. Avam dua eder ve imkânı varsa bu işi usulüne uygun olarak yapanlara mali yardım yapar.

Cevab: Bilse de bilmese de, korkutmak için söylemiş olsa da, beynunet-i kübrâ, yani büyük ayrılık meydana gelir. Eşler tamamen ayrılır ve bir daha evlenemezler. Kadın bir başkasıyla evlenip, zifafa girdikten sonra, bu evlilik ölüm veya talak ile son bulsa, o zaman isterse eski kocasıyla yeni bir nikâhla evlenebilir. Müslüman için cehl özür olmaz. Bir amele başlayan, bunun dinî hükmünü öğrenmek mecburiyetindedir. Nasıl ki namazın şartlarını öğrenmiştir. Nitekim bir hadis-i şerifte, “Kim zevcesini bilerek veya bilmeyerek üç talak ile boşasa, kadın ondan tamamen ayrılmış olur” buyuruldu. (Beyhakî, Sünenü'l-Kübrâ, 15094) Ancak dârülharbde meşhur olmayan farzları bilmemek özür olduğundan, bir erkek zevcesine üç defa boş ol dese, bununla beynunet-i kübrâ (kati ayrılık) meydana geldiğini bilmese, ikinci ve üçüncü talâkı muteber değildir. Dârülharbde, bunu öğrenme imkânı varken öğrenmemişse, günahkâr olur. Dârülislâmda ise bilmemek özür değildir.

Cevab: Evet.

Cevab: Hayır.

Cevab: Hayır. O günahı işlemek, emr-i maruf vecibesini düşürmez. Ama tesiri olmaz. "Yapmadıklarınızı neden söylersiniz?” mealinde ayet-i kerime vardır.

Cevab: Fetâvâ-yı Hindiyye’de Serahsî’nin Muhît’inden alarak diyor ki: Müslümanların adedi, düşmanların yarısı kadar veya daha fazla ise, kaçmaları helal değildir. Bu, silahları olduğu zamandır. Silahları yok ise, silahı olan düşmandan kaçmaları caiz olur. Bunun gibi, kendisinde ok aleti olmayan müslümanın ok atandan kaçmasında beis yoktur. [Meselâ füzesi yok ise, füzesi olan düşmandan kaçması, geri çekilmesi, sulh yapması, kaleyi boşaltması câiz olur.] Bu esasa göre, bir kişinin üç kişiden kaçması caiz olur. Adedleri on iki bin veya daha fazla olunca, kendilerinden kat be kat fazla olan düşmandan kaçması helal olmaz. Bu, kelimeleri (gayeleri, davaları, maksadları) bir olduğu zamandır. Farklı farklı olduğu zaman, ikiye bire itibar edilir. Zamanımızda ise tâkata (güce) itibar olunur. Her kim mancınıkla saldırmayı planlayan bir kale halkının mevziinden veya benzeri bir mevziden kaçarsa veya kendilerine ok veya taş atılan bir mevziiden firar ederse, bunda beis yoktur. (II/193).

Cevab: Şer’î kaidelere göre kurulmuş ve işleyen bir devlet olmadığı için, hiçbir müslümanın gönüllü olarak harbe iştirak etmesi, Müslüman olsun olmasın, düşmana atış yapması caiz değildir. Ancak kendisine şahsen saldıranlara bizzat mukabele etmesi caizdir. Bir de mecburi askerlik sebebiyle orduda bulunanlar müstesnadır. Bunlar da mümkün mertebe geri hizmette vazife almayı tercih etmelidir. Buna kadir olmaz da cepheye sürülürlerse, karşı tarafa atış yapmaları caiz olur. Bunu yaparken din düşmanlarına attığına niyet etmek iyi olur.

Cevab: Nafaka kadar kazanmak caiz ve tayyip ve efdaldir.

Cevab: Cihad hükmü, ebediyyen devam eder. Silahlı cihadın hükmü şimdi kalkmıştır. Çünki halife ve şer’î hükümet yoktur. Dil ile, kalem ile ve hal ile cihad kıyamete kadar devam eder. İslamiyeti öğrenip yaşayıp anlatarak emr-i maruf yapılır. Hizmet edenlere yardım ve dua edilir. Sözle emri marufu alimler yapar. Bunlar kalmadı ise kitapları yayılır.

Cevab: Bu işlere hükümet karar verir, halk değil.

Cevab: 1.Harbden değil, cihaddan kaçmak günahtır. Şu anda İslam devleti ve halife olmadığı için zaten cihad yoktur.

2.Bu Suriyelilerin çoğu kadın, yaşlı ve çocuktur.

3.Kime karşı savaşacaklar?

Cevab: Cenab-ı Peygambere hürmetle mükellef olan, müslümanlardır. Başkası ne yaparsa yapsın, Müslümanı alâkadar etmez.

Cevab: Bir harb kaybedilmişse bunun meşru cihad olmadığını göstermez, söz dinlenmemiş veya ikmal yapılmamış olabilir. Harbin kazanılması için

1-Meşru olması,

2-Kumandanın sözünü dinlemek,

3-Hazırlıklı olmak şarttır.

Cevab: Bilmemesi mümkün değildir. Dinleyecek, kabul edecek biriyse, kibarca bir defa söylenir. Sen namaz kılıyorsun, ne güzel, bir de şöyle giyinmesen, denir. Bir ilmihal hediye edilir. Dinlemezse seyrek görüşülür.

Cevab: Fitne olur. Karışmamalı, muteber kitapları hediye etmelidir.

Cevab: İmanı varsa bilmediği için şehittir. Biliyorsa düşman tarafından öldürülse bile şehit olmaz.

Cevab: Verdiklerine hüsnü zan edersiniz. Vermedikleri kati biliniyorsa, sorarlarsa söylersiniz.

Cevab: Delili iyi bilinen bir meseleyse, çok yakınlara dinleyeceği umulursa söylenir. Değilse sorana söylenir.

Cevab: Farkı yoktur. Türkiye’de veya başka ecnebi memleketlerde hakimlik ve avukatlık yapmak caiz, hatta niyeti düzeltirse, yani dine, millete, insanlara faydalı olmayı hedeflerse, nafakasını çıkarıp kimseye muhtaç olmamayı düşünürse sevaptır.

Cevab: Elbette. İfade hem hakiki; hem de mecazdır. Fitnelere karışmamak, haklı bile olsa kimseyle münakaşa etmemek, aşırılıklardan kaçınmak, haddini bilmek, zamanın şartlarını anlamaya çalışmak, ön planda olmamak, sokaklara dökülmemek lazımdır.

Cevab: Hayır. Sırpsındığı, bir harbin içindeki muharebedir. Harb devam ederken yapılan muharebelerde haber vermek icap etmediği gibi baskın yapmak da caizdir. Kaldı ki düşman saldırırsa, İslama davet edilmesi gerekmez. Ayrıca yazdığınız hüküm de doğru değildir. Harbînin öldürülmesinde kısas ve diyet lazım gelmez. Zira darülharbdedir ve düşmandır. Ancak müstemenin, yani izinle darülislamda bulunan gayrı müslimin öldürülmesinde diyet lazım gelir.

Cevab: Hayır. Dünyada müslümanlarla gayrı müslimler arasındaki hakim statü sulhdür. Cihadın meşru olması için bazı şartlar ve sebepler vardır. Ancak o zaman harbe girişilir. Bu da düşmanın müslümanlara tecavüzüdür.

Cevab: Kanun dairesinde hareket etmek caiz ise de, bunların faydası olmadığı gibi, zararı da çoktur. Kendisini tehlikeye atmak caiz olmaz. Bu hakaret ve zulümlerin bitmesi için her müslüman kendisine düşeni yapar. Bu ise sokaklarda değildir.

Cevab: Her zaman sükût ikrardan gelmez.

Cevab: Mevlana, Hazret-i Peygamber’in sünnetine uymuştur. O, kendisine eziyet eden müşrikler için, “Ya Rabbî onları helak etme, bilmiyorlar, umarım onların soyundan müminler gelsin” buyurdu. Bu hadis-i şerif, Buhari ve Müslim’de geçer. Kendi kafasına uymuyor, bildikleriyle uyuşmuyor diye alimlerin sözlerini tahkir etmek en azından cehalet alametidir.