Yazışmalar

Namaza dair hükümleri en iyi bilen kimse, Kur’an-ı kerimi yüzünden okumasını bilmiyorsa, okuyabilen, ama fıkıh bilgisi kendisinden geri olanlara imam olabilir mi?

Avrupa’da bulunduğum yerde vakit namazlarını kılmak için câmi yok, abdest alacak yerler yok. Dışarıya çıktığım vakit namaz vakitleri ard arda geliyor. Kendimi eve hapsettim. Ortalıkta namaz kıldığımız zaman gayrı müslimler bizimle alay ediyor. Buhrana girdim. Ne yapmalıyım?

Mesela şişman olan birini tarif ederken şişman demek ve ya uzun boylu birini tarif ederken uzun demek gıybet olur mu?

Yatsı namazının son sünneti vitirden sonra kılınabilir mi?

Namazı kıldıktan sonra tesbihat hemen mi yapılmalıdır? Kalkıp su içmek, çorap giymek veya bunun gibi bir şey yapıp sonra tesbihat çekmek olur mu?

Kadınların teverrükte ayak parmaklarını kıbleye doğru bükmeleri gerekli midir?

Plevne Müdâfii Gazi Osman Paşa mason muydu?

19 yaşındaki erkek kardeşim, ergenlik başlarında 12 yaşındayken annemizle yan yana televizyon seyredenken kazara hürmet-i musahere olduğunu söyledi. Bunu anne babamıza asla söyleyemeyiz. Anne babamız, fıkıh bilgileri az, ama inançlı ve onurlu insanlardır. Söylemesek bir mesuliyet doğar mı? Alo Fetva hattını aradım. “Şâfiî ile amel edin. Kaldı ki anne ve baba ile kesinlikle hürmeti müsahere olmaz” dediler. Ama aralarındaki nikâh Şâfiî’ye göre değil.

Talebelerime tarih şuurunu aşılamak ve tarihlerini doğru öğrenmelerine vesile olmak için hangi yazarları ve kitaplarını tavsiye etmeliyim?

Osmanlı Hukuku adlı kitabınızda, hukukun eşitliği değil, adaleti temin için olduğunu söylemişsiniz. Sultan Fatih'in elini kestirttiği mimardan dolayı kadı tarafından elinin kestirilmesine hükmedilmesinde, adalet yerine eşitlik ağır basmıyor mu?

Tecdid-i iman duası yaptıktan sonra, abdesti bozulmuş olur mu?

Kulpu üzerinde İslâm harfleriyle besmele yazan bir bardak kullanılır mı?

Erkek karısını bir sinir anı ile üç talâk ile boşasa, kadın boş olur mu?

Bir meyve bahçesi satıldığında, meyve ağaçlarındaki meyveler satışta bahis mevzu olmamış ise kime aittir? Bir hoca efendiye bu sual sorulduğunda, Behcetü’l-Fetâvâ’dan: "Bir bağın satışında (asma) üzerindeki üzüm(ün kime ait olacağı) anılmazsa, satışa dahil olur." İbaresi delil alınarak, şöyle cevab vermiş: Bağ veya meyve bahçeleri, satışa çıkarıldığı zaman, hey'et-i mecmuası ile ortaya konur. Mal sahibi, üzerindeki meyvenin kendisine ait olduğunu şart koşarak satıştan istisna edebilir. Fakat bunu ifade etmeden satış yapılması halinde, asmaların üzerindeki üzüm veya ağacın üzerindeki meyve müşteriye ait olur.

Âyet-i kerimeler, değerlendirilirken sadece sebeb-i nüzûl ve siyâk-sibâk gözönünde bulundurularak mı değerlendirilir? Bir âyet-i kerime, sebeb-i nüzûl veya siyâk-sibâk dikkate alınmadan delil olabilir mi? Bu açıdan, Hazret-i Peygamber veya Eshab-ı Kiramın âyet-i kerimeleri tefsirinde izledikleri metod nasıldır?

Âcilen bir şey almak zorunda kalan cünüp kimse, mescide girip o şeyi alıp çıksa, caiz olur mu?

Fabrikalarda, hastanelerde, benzin istasyonlarında ve alışveriş merkezlerinde namaz için tahsis edilen yerler mescid hükmünde midir? Burada da Cuma namazı kılınır mı?

İmamım. Câmide muayyen yerlere ilân ve ikaz yazıları asıyoruz. Cemaatten birileri “Mescide Latin harfleriyle yazı yazılmaz” diyerek yazıları söküp atıyor. Bir keresinde mesciddeki saatleri bunlar Müslüman rakamları değil diyerek kaldırdı. Bunların şer’an mahzuru var mıdır?

Câmiye cemaate ara sırada olsa gelene kesin olarak Müslüman denebilir mi?

Bazı mescidlerin üzerinde imam lojmanları yapılıyor. Bir mescidin üstü semaya kadar mescid hükmünde olduğuna göre, mescid üzerine binâ yapmak câiz olur mu? Nitekim ecdadımız böyle yapmamıştır.

Câmilerde ilahi ve mevlidleri her zaman okuyup âdet haline getirmek câiz olur mu?

Hadis-i şeriflerde câmiye koşarak gitmenin uygun olmadığı bildiriliyor. Hızlıca yürümek de koşmak hükmünde midir? İmamın geç kalması câmiye koşarak gitmesi için özür olur mu?

Namaza alıştırmak için küçük çocukları câmiye götürmek uygun olur mu?

"Küfre düşme ihtimali üzerine iman tazelemek" ile "İmanın varlığından şüphe etmek" arasındaki fark nedir?

İşyerimizde selâmlaşma “selâmünaleykum” şeklinde değil, “Günaydın, Tünaydın” şeklinde yapılıyor. Ben bundan rahatsız olmakla beraber, mecburen onlar gibi söylüyorum. Bundan dolayı vebal altına girmiş olur muyum?

Rabbimizden gelenlerin başımızın üstünde yeri vardır. Ama mesela eşi içki içen, sürekli eşini döven bir adama karşı o kadının tavrı ne olmalıdır? Mücadele mi, sabır mı?

Nakşibendi tarikatı ne zaman kollara ayrılmıştır, kaç kolu vardır?

İmam Rabbanî hazretlerinin Mektubat kitabında "Diğer yolların en sonunda verilenler, bu yolda olanlara en başta verilir" sözü çok sık tekrar ediliyor. Burada kasdedilen nedir?

İmam Rabbanî hazretlerinin Mektubat kitabında sıkça, "Bazı zamanlar çoluk çocuğumuzun da bize düşman olacağı veya olduğu" ve "Evin, eşin ve çocukların idaresini Allahü teâlâ'ya bırakınız" deniyor. Ancak bunun ne şekilde yapılacağı tam olarak bildirilmiyor. Burada esas tema tevekkül müdür?

İki kişi arasında hürmet-i musahere teşkil edecek bir hal cereyan etse, bu iki kişinin çocukları birbiri ile evlenebilir mi?

Hâmile kadının kabir ve türbe ziyaret etmesinde bir mahzur var mıdır?

Bir kişi hem alıcı hem satıcı olamaz, yani hem alıcıya hem de satıcıya vekil olup kendi kendine alışveriş yapamaz. Para bozdurmak ise fülusun fülusa satışıdır. Ben bir şirketin malî işlerine bakıyorum. Kasadaki paraları kullanmaya izinli ve vekilim. Kendi paramı kasadan bozdurabilir miyim?

Mâide Suresi’nin 82. âyet-i kerimesinden anlaşıldığına göre müminlere karşı düşmanlıkta en şiddetli gidenler Yahudi ve Müşrikler; sevgi bakımından en yakın olanlar da “Biz Hıristiyanlarız” diyenlerdir; bunun sebebi de içlerinde keşiş rahiplerin olması ve büyüklük taslamamalarıdır. Halbuki tarih boyu Müslümanlar hep Hıristiyanlarla savaşmıştır. O halde bu hususta nasıl düşünmek gerekir?

Bir müslüman kız, Almanya’da bir Hıristiyan ile veya başka dinden yahud ateist biriyle evlenip ayrılsa, bu kadının dinen hükmü nedir?

Kızımıza Ecrin koymak istiyoruz. Dinen uygun mudur? Manası nedir?

Kan aldırılan yeri nasıl temizlemek gerekir?

Ayakkabının herhangi bir tarafına katı necaset veya idrar, kan gibi sıvı necaset bulaşmış olsa; kuma, toprağa, yeşilliğe, ıslak bir zemine, kara veya beton bir zemine üç kere sürtmek ya da ovmakla, kazımakla necaset temizlenmiş olur mu?

Namazında el açıp Hazret-i Ömer’e lanet okuyan Şiî’nin namazı bozulmaz mı? Böyle ifrata gidenlerin imanına şüphe ile bakmak doğru mudur?

İslâm devletinde meclis olabilir mi? Karar alırken İslâm hukukunu gözetmek mecburiyetinde midir? Ehl-i kitap veya Ehl-i kitap olmayan gayrimüslim halkın da mecliste temsil edilme hakkı var mıdır?

Anayasa İslâm hukukuna göre şekillendirilse, hilâfet gibi bir temsil makamı veya şeyhülislâmlık teşkil etme mecburiyeti var mıdır?

Anayasası İslam Hukuku üzerine inşa edilen bir demokratik sistem sizce bugün mümkün müdür? Mesela, yemekhanede rakı içen bir Müslümana had cezası verilir mi?

Erkek ile erkek, kadın ile kadın arasında hürmet-i musahere olur mu?

Sultan II. Abdülhamid devrinde şark vilâyetlerinde mektepler kurulduğunu biliyoruz. Bu devirde İngilizlerin Şâfiî Arapları, “Halifeler Kureyş’tendir” hadis-i şerifini kullanarak Osmanlı hilâfetine karşı kışkırtması tehlikesine binaen, padişahın Şarkta Hanefîleştirme siyasetini başlattığı iddiası doğru mudur?

Bazı ayet-i kerimeler sadece muayyen bir zamana mı hitap ediyor? Kur'an-ı Kerim'in tamamı kıyamete kadar geçerli midir?

İslâmiyetin tebliğ edilerek ulaşmadığı insanlar, akılları ile bir ilahın olduğuna iman etmekle mi mükelleftir? Bugün meselâ Arjantin'de âdeten Hıristiyan olan bir köylü, hiç İslâmî tebliğe şâhid olmamış ve sadece bir kaç haberde Müslümanları terörist olarak görmüş ise, iman etmekle mükellef midir?

Mısır'a giren Osmanlı askeri, harp esnasında Müslüman Mısır halkından esir alıp köle edebilir mi?

Osmanlı Devleti’nde Trablusgarb'da Mâlikî mezhebinden Müslümanların dâvâlarına hangi mezhebe göre bakılmaktaydı?

Osmanlı millet sistemi çerçevesinde bir Yahudi ile bir Rum arasındaki ticarî veya başka bir meselenin halline hangi mahkeme bakacaktır?

Bazen sinuzitten olsa gerek, secde edince alnımda ağrı oluyor. Bazen unutarak, ağrı olmadığı zaman namazlarımı ima ile kıldım. Bu namazları kurtaracak bir hüküm var mıdır?

Necaseti yıkamak nasıl olmalıdır?

Fıkıh kitaplarında “Necis boya ile boyanan kumaş ve beden üç kere yıkanınca temiz olur. Su renksiz akıncaya kadar yıkamak daha iyidir” buyuruluyor. Üzerine boya bulaşmış elbise ile namaz kılınır mı?

Su bulunduğu halde, elimize bulaşan kanı, şarabı, alkolü birkaç defa emip tükürmekle necaset temizlenmiş olur mu?

Abdestte yere düşen suyun üzerine basınca ıslanan çorap necis olur mu?

Kasaptan aldığım dalak, ciğer, yürek, et vs. evde kendim parçalara bölüyorum. Bunları keserken elbiseme, vücuduma sıçrayan kanları necis midir?

Deride elbisede namaz kılınan yerde dirhem miktarı [4.8 gr] katı necaset bulunursa, tahrimen mekruh olur ve yıkamak vacip olur. Sıvı necasetlerde ise bu miktar açık el ayasındaki suyun genişliği kadar yüzeydir buyuruluyor. Bir kimse elbisesine veya bir uzvuna necaset bulaşsa bunun affedilen mikdardan az veya çok olduğunu nasıl anlayacak?

Evdeki çöp suları necis midir?

Fıkıh kitaplarında imamın Cuma ve bayram namazlarından başka her namazda birinci rek’atte, ikinci rek’atte okuduğunun iki misli okuması sünnettir buyuruluyor. Cuma ve bayram namazının bu hükümden hariç tutulmasının sebebi nedir?

Fıkıh kitaplarında imamın farz namaz kılarken ikinci rek’atte birincide okuduğundan üç ayet uzun okumak tenzihen mekruhtur buyuruluyor. Tek başına kılanın buna riayet etmesi gerekir mi?

Namazda birinci rek’atte kevser suresi, ikinci rek’atte âyetel kürsi veya birinci rek’atti ihlâs suresi, ikinci rek’atte âmenerresulu okumak mekruh olmaz mı?

Hanefî mezhebinde tek tarafa es-selâmu demek vâcibdir. Mâlikî mezhebini taklid edenler için bundan fazla bir şey var mı?

Şâfiîler, kıyamda ve secdede topukların birleştirirse sünnet sevabı alır mı?

Bazı câmilerde namazda kıyamda elleri salık olarak namaz kılanlar görülüyor. Böyle yapmak câiz midir?

Bir kadın kadınların ve erkeklerin namazında fark yok diye erkekler gibi kılıyormuş. Şöyle diyor, “Buharî’deki hadis-i şerifte İbnü’l-Münir rivayetinde teşehhüdde erkeklerle kadınlar arasında fark yok” denilmiş (Fethü’l-Bârî, 1/356 ), İbrahim Nehaî de “Kadın namazını erkek gibi kılmalı” demiş, (İbni Ebî Şeybe, 2/7). İsnadı muteber, bunun aksini diyeceksen delil getir”. Buna ne cevab verilebilir?

Hazret-i Âdem’den Hazret-i Muhammed aleyhimesselâma kadar bilinen peygamberlerin yaşadıkları tarihler hususunda malumat verebilir misiniz? Âdem aleyhisselâm milâttan evvel kaç yılında dünyaya indirilmişdir? Şit, İdris, Nuh aleyhimesselâm kaç tarihinde yaşamış ve vefat etmiştir? (Sahih kaynaklardan olursa iyi olur; zira internet pek kaynak değildir malumunuz)

Bir kimsenin bir günahı işlediğine dair işaret varsa, mesela birisini bardan çıkarken gördüğümüzde, içki içmiş olabileceğini düşünmek, sui zanna girer mi?

Yaşı yüze gelmiş çok yaşlı bir teyze var. Hep yatıyor, doğrulamıyor, çok zor yürüyebiliyor. Ama aklı başındadır. Bu teyzenin başı ile ima ederek namazını kılması gerekir mi? Bazıları artık çok yaşlı olduğu için namaz kılmasa da ondan hesap sorulmaz diyorlar. Bu teyzeye torunları bakıyor. Namaz kılması gerekiyorsa, abdest mi, teyemmüm mü aldırmaları gerekir? Eğer teyemmüm etmesi gerekiyorsa nasıl edecektir? Teyemmüm edeceği taşın en az ne kadar büyüklükte olması gerekir?

Bir kişi farzı tek başına kılsa, sonradan cemaat olalım deseler bu kişi imam olabilir mi?

Para borçlarında ödemde zamanındaki altın kıymetinin nazara alınması câiz ise ve maksat paranın değerini korumak ise, altın veya gümüş hiç karıştırılmadan, lira karşısında değerini nispeten koruyan bir döviz kuru veyahut başka bir ölçü de kullanılabilir mi? Misal olarak 100 euro’ya tekabül eden 200 lira borç alan, bir sene sonra 100 euro olarak veya o zaman 100 euro’nun karşılığı mesela 250 lira ödeyebilir mi?

Para borçlarında ödeme zamanında altın üzerinden kıymetini istemek, meselâ 100 lira borç verip, bunun ödeme zamanındaki altın üzerinden kıymeti olan 500 lirayı istemenin fâizli krediden en farkı vardır? Bu halde para ile para satın almış ve faiz vermiş olmuyor mu?

Para borcu ödenirken, niçin ödeme zamanındaki altın kıymeti esas alınıyor da, gümüş kullanılmıyor?

Bir kişi X yılında 100 lira borç alıyor. 100 lira o dönemde 10 altına tekabül ediyor. 10 sene sonra 10 altının değeri 500 lira olmuş olsun. Bu durumda adam X+10 yılına gelindiğinde borçlu olduğu kişiye; i) 10 altın; ii) 500 lira verir; iii) 100 lira + 8 altın verir. Bunlardan hangisi uygundur?

15,5 gün civarı temizlikten önceki kan sayısı 5 günden 1 saat civarı fazla. Bundan önce 30 günden yarım saat civarı fazla kansız gün. Bundan önce 5 günden 4 saat civarı az olmak üzere kan. Bundan önce 23 gün 17 saat civarı temizlik. Bundan önce de 5 gün 14 saat civarı kan olan bir kadın; son âdetinden sonra 15,5 gün civarı temizlik geçtikten sonra, sarı bir akıntı gördü. Bu akıntı kesilince gusl aldı. Namazlarını kılmaya devam etti. Cinsî münasebet için 6 veya 10 gün beklenmesi gerekir mi? Ayrıca temizlik âdetinin önemi tam anlamadım.

Bazen firmaların ihale kazanmak veya müşterilerinden gelen bir talep sonucunda acil, hızlı bir şekilde ISO belgesi almak veya ISO sistemine sahip olmak ihtiyaçları oluyor. Sonra bu sistemlerini veya belgelerini kullanarak müşterilerine teklif veriyorlar veya ihaleye giriyorlar. Böyle firmalara ISO sistemini hızlı bir şekilde hazırlarken, dokümanların eski tarihli olarak hazırlanması durumu çıkıyor. Hatta geçmiş bir tarihte firmaya tarafımızdan eğitim(ler) verildiğinin kayıtları oluşturuluyor. Bazen de sistem tam sağlıklı olmadığı halde, o sistem çok sathî bir şekilde kontrol edip veya bazen hiç kontrol etmeyip vesika veriliyor. Firma da bu vesikayı kullanıyor. Piyasada bu tarz işlere ‘sabunlama iş’ deniliyor. Bu tür işlerde danışman veya denetçi olarak yer almak veya bu tür işlerde aracı, komisyoncu olarak bulunmanın ve buradan kazanılan paranın hükmü nedir?

Şirketlere yükleme ve boşaltma hizmeti veriyoruz. Bu işi yaparken de bazı kişileri çalıştırıyoruz. Bu kişilere ücretlerini iş bitince vermek câiz midir?

İslam Hukuku kitabınızın 57. sayfasında Endülüs'de 786 yılında kurulan Kurtuba Üniversitesinin Avrupa'nın en eski üniversitesi olduğu söyleniyor, hemen ardından ise 859 ylında Fas'da kurulan Kureviyyin Üniversitesi'nin dünyanın en eski üniversitesi olduğu söyleniyor. Tarihlerde bir problem mi vardır?

İki kız kardeş ile aynı anda evli olan bir gayri müslim, müslüman olup birini seçince, diğerinden olan çocukların hükmü nedir?

Hukuk-ı Aile Kararnâmesi’nin telfikçi usülle hazırlandığını belirtmişiniz. Fakat telfiğin caiz olmadığını biliyorum. Siz de bu şekilde hareket etmenin hatalı olacağını üstü kapalı da olsa ifade etmişsiniz. Devletin bu şekilde kanun hazırlaması câiz değil midir?

Yurt dışında çalışan birisini işyeri çalıştığı saat üzerinden daha aşağı mikdarda sigorta yapıyor ve maaşı az gözüküyor. Böylece işçinin devletten yardım alma hakkı doğuyor. Bu yardımı almak uygun mudur?

Hanımların altın günü veya para günü yapıp her ay bir kişiye topluca bir miktar altın veya para vermeleri caiz midir?

Câmi avlusu da câmiye dâhil midir? Câmilerde yapılması câiz olmayan şeyleri avluda yapmak câiz olur mu?

İslâmiyyette depozito istemek câiz midir?

Yabancı kadınlara sadece bir kere mi bakmak câizdir ve ne maksad ile bakılması lâzımdır?

Mehir, zekât nisâbına katılır mı?

Zekât nisabına mâlikim. Fakat hangi tarihte bu nisâba ulaştığımı hatırlamıyorum. Nasıl hareket etmem lâzımdır?

Durup dururken 3 defa peşpeşe hapşırmak imanın sabit olduğuna alamet mi olur?

Üç talâk ile boşayan kişinin hülle yapmadan tekrar nikâh yapması câiz midir?

Sünneti kılarken aynı zamanda kaza namazına niyet edebilir miyim? Ayrıca kazaya kalmış namazım için önce mi tövbe etmeliyim sonra mı?

Farz olan kırâat, sadece Besmele çekmekle eda edilmiş olur mu?

Bir kimse, dalgınlıkla önceden sol tarafına selam vermiş olursa, o kimse konuşmadan sağ tarafına da selam vermesi caiz olur mu? Sol tarafına vermiş olduğu selamı ise yeniler mi?

Secde halinden ayağa kalkarken elleri yere dayanarak kalkmakta bir mahsur var mı?

Rükû'dan doğrulurken semi'allahü limen hamideh demeyen kimsenin kalktıktan sonra [kemikler yerine oturduktan sonra] söyler mi?

Namaz kılan bir kimse kıraatten sonra tekbiri ne zaman alır?

Pazardan satın alınan bir kilo portakalın içinde iki tane çürük olduğu anlaşılıp tekrar satıcıya götürülse satıcı ise tartmadan iki tane yeni portakal verse faiz olur mu?

Kasaba daha önce alınmış bir eti götürüp kıyma yaptırırken, kasap ilk önce eti tartıyor, sonra kıyma yapıp tekrar tartarak aynı miktarda kıyma veriyor ama daha önce makine kalan karışmış olabiliyor, bu câiz midir?

Banyoya hangi ayak ile girmek gerekir?

Mesbuk ikinci rek’ate kavmede veya secdede yetişip, ilk oturuşu imam ile beraber yaparsa, imam selâm verdikten sonra kalkınca ilk rek’atte tekrar oturur mu?

Namazdan sonra dua ederken önce elleri yüze sürüp sonra Fatiha okumak mı uygun olur, yoksa duadan sonra eller açık bir şekilde Fatiha okuyup en son mu elleri yüze sürmek uygun olur, ilkinin bir mahzuru var mıdır?

Camilerde ezan sonrası müezzin sesli olarak ezan duası ettiriyor, katılmak uygun olur mu, gerekir mi?

Bazı camilerde cuma hutbesi esnasında imam sesle dua ediyor, cemaat de ellerini açıyor ve amin diyerek iştirak ediyor. Böyle duaya katılmak uygun olur mu?

Kaza borcu olmayan kişi sünnet yerine kaza kılarsa, sünnete de niyet ederse sünnet sevabı alır mı?