Bayramın birinci günü, hesab ile bulunan gündür. Yahud, bir gün sonradır. Bir gün evvel olamaz. Çünki gökte ay, doğmadan önce görülemez. İhtiyatlı hareket etmiş olmak için, kurbanları, hesab ile bulunan bayramın ikinci günü kesmelidir. Kurban bayramının birinci günü de, Zilhicce ayının hilâlini görmekle anlaşılır. Zilhicce ayının dokuzuncu Arefe günü, hesabla, takvimle anlaşılan gün veya bundan bir gün sonra olur. Bundan (yani hesabla bulunandan) bir gün önce Arafat’a çıkanların vakfesi sahih olmaz. Ertesi günü Arafat’a tekrar çıkmak icab eder. Avamın bunu anlaması zor olduğundan, fukaha kurban ve haclarının sıhhatine istihsanen cevaz vermiştir. Nitekim fıkıh kitaplarında mevzuyla alakalı diyor ki:
Bir cemaat bayram namazını kılıp kurbanlarını kesseler, sonra da o günün arefe olduğu ortaya çıksa, o namazları da, kurbanları da yeterli olur. Zira bu gibi hatalardan korunmak güçtür. O zaman müslümanların ibadetlerinin korunması için cevazına hükmedilir. (İbni Abidin, Kurban bahsi, Cild: 5, Sahife: 279.)
Hacılar Arefe gününü şaşırarak vakfe yapsalar; sonra bunun bayram günü olduğu anlaşılsa caiz olur. (İbni Abidin, Haccın farz ve vacibleri bahsi, Cilt: 2, Sahife: 155)
Şâhidler, vakfe yapıldıktan sonra, hacıların vakfeyi vakti geçtikten sonra yaptıklarına şâhidlik etseler, bu şahâdetleri kabul edilmez. İstihsanen vakfe sahihtir. Hattâ şâhidlerin haccı da sahihtir. Çünkü bunda şiddetle güçlük vardır. Vakfeyi vaktinden evvel yaptıklarına şâhidlik ederlerse, geceleyin çoğunluklarıyla birlikte tedariki mümkün olduğu takdirde kabul edilir. Aksi takdirde kabul edilmez. Nitekim hacıların terviye günü vakfe yaptıklarına arefe günü şahitlik etseler, bu gün tekrar vakfe yapmak mümkün olduğundan kabul edilir. Bayram günü söyleseler kabul edilmez. Çünki tedarik mümkün değildir. (İbni Abidin, Hedy bahsi, Cilt: 2, Sahife: 258-259)
Hacıların Arafat’ta vukuflarından sonra vakfeleri vaktinden sonra oldu diye bazı kimseler şahadet etseler şahidlikleri makbule olmaz. Ol kadar hüccacın haclarının fevtini mucib olub, belki kıylü kalin kesretini ve fitneyi mûris olduğundan imam merkumların şahadetini istima’ etmez ve harac-ı şedid olduğundan istihsanen vukuf sahihdir. Hatta şahidlerin dahi haccı sahihdir. Amma kıyas mezburların şahadetlerinin kabulüdür. Vukuf bir zamana hâs ibadet olduğundan, onsuz ibadet olmadığından, vakfe vaktinden mukaddem oldu diye şahadet ederlerse, nâsın ekseriyle geceleyin vukufu tedarik mümkün olursa şahadetleri makbule olur, yoksa olmaz. (Hâşiyetü Tahtavî ale’d-Dürri’l-Muhtâr, Cinâyât bahsi, Cilt: 3, Sahife: 127)

Hesab da, rüyet de ayın başlaması için birer kriterdir. Kamerî aylar, ayın dünya etrafında bir defa dolaşıp yeniden doğuşu ile başlar. Oruç, kurban ve hac, kamerî ayın başlamasına göre ifa edilen ibadetlerdir. Kamerî ay doğar; ama o beldede görülmeyebilir. Bu sebeple dolunaydan itibaren 14 gece sayılıp 29. gece hilâl güneş batarken garb semasında gözetlenir. Görülürse, yeni ay başlar; herhangi bir sebeple görülmezse, içinde bulunulan ay 30 güne tamamlanır. Buna tekmil-i selâsin denir ve hadîs-i şerif ile emrolunmuştur. Yeni ay hesaba göre o gün doğsa bile, ay otuza tamamlanır ve ertesi gün yeni ayın 1’i olur. Bu sene olduğu gibi, bir ay hesaba göre başka, rü’yete göre başka gün başlayabilir. İbâdetlerde ise, esah kavle göre hesab değil, rü’yet esastır. Osmanlılar zamanında kamerî aylar hesab ile değil, rü’yet ile başladığından, çoğu zaman bu tekmil-i selâsin muamelesi yapılır ve bu, hükümet ve taşrada kadılar marifetiyle ilan edilirdi. Bu bakımdan Osmanlı vilâyetlerinin birinde Zilhicce ayı başlamışken, diğerinde daha 30 Zilka'de hüküm sürüyor olabilirdi. Hatta bu sebeple tarihî hâdiselerin çoğu milâdî güne çevrilirken bir gün kayma olabilmektedir. Zilka’de ayının 29.unu 30’a bağlayan gece Türkiye ve Hicaz’da Zilhicce hilâli görülemediği için, eğer Osmanlı Devleti zamanında olsaydı, bu sene (hicrî 1434) Zilka’de 30’a tamamlanıp, ertesi günü (yani 7 Ekim 2013 Pazartesi günü) Zilhicce’nin 1’i sayılıp, Kurban Bayramı da 16 Ekim Çarşamba günü başlayacaktı. Zilka’de 30 gün olsaydı; 29. gece hilâl görülemediği için, zaten 30’a tamamlanacak ve ertesi günü hilâl gözetlenmeyecekti. Zira kamerî aylar 31 gün olamaz.

Ramazan hilâli, dünyanın her hangi bir yerinde şer’î esaslara muvafık bir şekilde görülürse, Hanefî mezhebine göre diğer beldelerde de Ramazan ayı başlamış olur. Şâfiî’de her belde kendi gördüğü ile amel eder. Osmanlılar zamanında Bursa veya Edirne’de hilâlin görüldüğü sonradan sâbit olur ve haber alınırsa, İstanbul’da da Ramazan ayı o gün başlamış sayılırdı. Zilhicce hilâli ise böyle değildir. Bunda her beldede ayrı ayrı şer’î esaslara göre görülmüş olması aranır. Bir beldede görülünce, esah kavle göre, başka beldede de Zilhicce ayının başlaması lâzım gelmez. Rü’yet yapılamadığı için kamerî ayın şer’î bir şekilde başlamadığı memleketlerde, kurbanların ihtiyaten ertesi günü kesilmesi, Ramazan’dan sonra da iki gün ihtiyaten oruç tutulması ile mesele hallolmaktadır.

Yine Reddü’l-Muhtar mukaddimesinde anlatıyor: “Verrak hacca diye yola çıkmış; bir konak yol aldıktan sonra arkadaşlarına, ‘Beni geri çevirin! Ben bir konak mesafede yedi yüz büyük günah işledim’ demiş, arkadaşları da onu geri çevirmişlerdir. Mazhar Cân-ı Cânân hazretleri, Makamat-ı Mazheriyye’de 26. mektubda diyor ki, “Hacda bir farzı veya vacibi özürsüz terk etmemek veya haram, mekruh işlememek lazımdır. Aksi halde, nafile hac ve ömre yapmak sevap değil, günah olur.” Eskiden haccın günah işlemeden yapılabilmesi için, hem hac emiri, hem deliller, hem mahallî âlimler, hem harem ağaları, hem Hicaz hükümeti, hem de bizzat hacılar riayetkâr idiler. Son zamanlarda bu riayet kalmadığı gibi, Suudi Arabistan hükümetinin bazı lakayt tavırları da hac yerindeki emniyeti zâil etmiştir. Mesela eskiden zenci hadım harem ağaları tavaf esnasında ortada dizilip ellerinde uzun sopaları tutarak çember hâsıl eder; erkeklerle kadınların birbirine karışmasına mâni olurdu. Bunları biz de gördük. 90’lı senelerde bu cemiyet kaldırıldı. Ayrıca hac için gittiği mukaddes beldelerde kaçırılan, kaybolan veya başına türlü felâketler gelen hanımların hikâyeleri de maruf ve mazbuttur.

Gemi, tren, otobüs ve tayyareden tehlikeli olan ile gitmek lazım olduğu zaman, hacca gitmek farz olmaz. Eşkıyaların, hacıların canına, malına saldırdığı yıllarda hacca gitmek farz olmaz. Hac için ayakbastı parası, vergi, rüşvet vermek bazı âlimlere göre caizdir. Zira malını, canını, hakkını kurtarmak için rüşvet vermek, her zaman caizdir. Rüşvet istemek günah olur. Bazı âlimlere göre, farzı yapmak için günah işlemek caiz olmaz. Bu sebeple her iki kavle göre de haccın farziyeti düşer. Osmanlılar Kudüs’e hacca gelen gayrımüslimlerden bile böyle bir para almadığı halde, bugün her hacıdan 444 riyal ayak bastı parası alınmaktadır. Bu sebeple zamanımızda hac farziyeti şüphelidir. Gidildiği zaman da farzlara ve vâciblere mutlaka; sünnet ve müstehablara da mehma emken riayet etmek icab eder. Aksi takdirde sadece borç ödenir; ama o hacdan sevab almak şöyle dursun; ayrıca günaha girilmiş olur. Hele nâfile hac ve umre ise, boş yere gidip, günahla dönmüş olur. Hiçbir sevab elde edemez.

Kudüm tavafında say yapmışsa, lüzum yoktur. Yapmamışsa yapar. Efdal olan, sa’yin ziyaret tavafından sonra yapılmasıdır.

İhramdan çıkmış olmaz. Traş olmadıkça ihram yasakları devam eder.

Haccın bir vücub, bir eda ve bir de sıhhat şartları vardır. Vücûb şartı, haccın farz olması için aranan şartlardır. Müslüman, akıllı, baliğ ve hür olmak, hac vakti gelmiş olmak, geçinme ve yol kudretine sahip olmak ve haccın farz olduğunu bilmektir. Haccın farz olması için, zekât veya kurban nisabına sahip bulunmak aranmaz. Vücub şartlarından biri de geçinme ve yol masrafı kudretini haiz bulunmaktır. Geçinme kudreti, yol hazırlığına iktidar demektir ki orta halde mutadı olan maişetine ve sıhhatini koruyabileceği nafakaya iktidardır. Hatta et yemek mutadı olan kimse, ekmek peynir tedarikine kadir olmakla vücubun şartı olan kudrete malik olmuş sayılmaz. Şanına münasip lüks evini satıp basit eve geçsin de artanı ile hacca gidin denemez. Yol masrafı kudreti, bineğini tedarik ve iktidar demektir. Vücubun tahakkuku için zâd ve rahileye (yol masraflarına) güç yetirmelidir. Ayrıca orada kendi nafakası ve dönüşüne kadar  nafakası üzerine lazım olanların nafakası mevcut olmalıdır. Bundan başka mesken veya onun tamiri parası, ev eşyası ve sanat eşyası, var ise borcunu ödenmesi gibi kendisine lâzım bulunan şeylerden fazla olması şarttır. Yani bunlar elindeki paradan düşülür. Ev eşyasından, fazlasını haccetmek için satması lazım değildir. Keza nezdinde olan para ile mesken veya hizmet cariyesi satın alacak ise, ondan sonrası hacca kâfi gelmeyecek ise, hac vacib olmaz.

Hayır. Harem, Mekke'ye Medine yolundan üç mil, Yemen yolundan yedi mil, Irak yolundan yedi mil, Taif ve Arafat yolu üzerindeki Nemire vadisinden yedi mil, Ci'râne yolundan dokuz mil, Cidde üzerinden on mil mesafedeki hududun ihata ettiği mıntıkadır. Bu hudutlar öteden beri taşlarla işaretlenmiştir. Kurban bu hudut içinde kesilir. Mescid-i haram, Kabe ve etrafındaki mescidin adıdır.

4 ay 10 gün gündüz evden çıksa bile gece evinde kalır. Seyahate gidemez. Mahremsiz olarak hacca hiç gidemez.

Bunun haccı temettü haccı olur. Şükür kurbanı kesecektir. 

Hayır. Zaten büyük ihtimalle seferidir, kestirdiği kurban nafile olur.

Dikkat etmek lazımdır. Olmuyorsa, kalabalık tavafa girmemelidir. İhram haricinde eldiven giyilebilir.

Hiçbir hoca böyle konuşmaz. Bunu söyleyen hoca olmasa gerektir. Hiçbir ibadet böyle yapılmaz. Buna telfik denir. Telfik ise batıldır. Her bir ibadet, bir mezhebin bütün şartlarına uygun yapılmalıdır.

Evet. Biri bayramda vacib kurbanı, diğeri şükür kurbanı olmak üzere iki kurban keser. İlkini Türkiye’de vekaleten kestirebilir. Ötekini mutlaka haremde kesmelidir.

Harem içinde herhangi bir yerde (otelde, evde) giyebilir. Ayrıca umre yapan, mikata, mesela en yakın olan Tenim’e gider.

Olur. Haccın farz olması için sadece para kâfi değildir. Hac aylarında da bu paranın elinde bulunması ve hacca gitme imkânına sahip olması lazımdır. Parası var, ama diğer eda şartları yoksa, kurada çıkmamışsa, vize alamamışsa, hac yolu kapalıysa, kadın için mahremi yoksa, ölene kadar gitmesi, gidemezse bedel yollaması ve bunun için vasiyet etmesi lazımdır. 

Kendisi çıkmadan başkasını tıraş edebilir; kendisini de ihramdan çıkarken tıraş edebilir. Bu, ihram yasağının haricindedir. 

Başın en az dörtte birinin ucundan birer parmak alınır. Her kıldan parmak ucu kadar almakla olur. Tamamını tıraş etmek, yani saçının tamamının ucundan en az bir parmak ucu kesmek sünnettir. Bunu yapmazsa mekruh işlemiş olur. Say yerinin çıkışında berberler var. Rubu (dörtte bir) kesme kaidesine vakıflardır. Jiletli tarakla taramak yahut şarjlı makineyle kesmek de olur. Tamamını makineye veya usturaya vermek de olur. Saçı yoksa, usturayı çıplak başın üstünde gezdirir. 

Gece hep Mekke’de kalmak üzere 15 günden fazla kalınırsa kurban vacip olur. Bu kurban vekalet yoluyla memleketinde de kesilebilir. Ama şükür kurbanı mutlaka Mekke hareminde kesilir.

Cem, cemaat içindir.

Olur ama altta yapmalıdır.

Parayı yatırmak vekalet vermek demekse de, vekilin ve bunun da vekilinin belli olması şarttır. Kurbanda en fazla iki vekil olur ve bunların birbirini vekil etmesi lazımdır. Ayrıca şükür kurbanı kesilmeden hacı ihramdan çıkamaz. Bunlara riayet ediliyor mu bilemeyiz. Onun için ifrad haccına niyet etmeli, şükür kurban kesmemeli veya kurbanı kendi satın alıp kesmelidir.

Kadın haklıdır. Farzı yerine getirdikten sonra "nafile için veya umre için gitme” demek istemiştir. Bu zamanda hac ve umreye gidenlerin işledikleri günahları, hele o ibadetin şartlarından habersiz olduklarını görünce, hiç gitmemelerinin daha hayırlı olduğu söylenebilir. Zira ibadet yaparken işlenen günahın cezası daha ağırdır, ibadetin sevabını da yok eder. Ayrıca hükümetin kazandığı paralarla Vehhabiliği yaydığı da hatırdan çıkarmamalıdır. Arab'a para yedirme diyen % 90 ırkçıdır. Ankara hareketi İttihatçı varisi olduğundan Türkiye'de Arab düşmanlığı resmi ideolojidir. Kuşaklar bu zihniyetle şekillenmiştir.