Nikâhın şartı taraflar veya velî yahud vekilleri; iki tarafın evlenmek hususunda birbirine uygun irade beyanları ve bunun iki şahid huzurunda ve aynı mecliste yapılmış olmasıdır. Mehr konuşmak bile nikâhın şartı değildir. Konuşulmasa da nikâh sahih olur, kadın da emsallerinin aldığı mehre hak kazanır. Nikâhtan evvel istiğfar ve hutbe ile sonunda dua ise nikâhın şartı değil, müstehabıdır. Hazret-i Peygamber, nikâh kıymadan evvel hutbe okumuş, yani Allah’a hamd ve Resulüne salavat söylemiş; nikâhtan sonra da evlenenler hakkında dua etmiştir. Zaten İslâm geleneğinde konuşmaya ve yazmaya başlamadan evvel kısa bir hutbe söylemek vardır. Nikâhta tatlı veya şerbet ikramı da müstehabdır. Nikâhtan evvel okunacak hutbe Ebu Dâvud’un Abdullah bin Mes’ud’dan rivâyetine göre şöyledir:
Elhamdü lillahillezî nahmeduhu ve neste’înuhu ve nestağfiruhu ve neûzü billahi min şürûri enfüsinâ ve min seyyiâti a’malinâ. Men yehdillahü felâ mudılle leh ve men yudlil felâ hâdiye leh. Neşhedü en lâ ilâhe illallahü vahdehu lâ şerîke leh ve neşhedü enne seyyidenâ ve senedenâ ve mevlânâ Muhammeden abduhu ve resuluh. Yâ eyyühennâsü ittekû rabbekümüllezî halakaküm min mefsin vâhidetin ve halaka ezvcehâ ve besse minhümâ ricâlen kesîren ve nisâen. Vettukallahe tüsâilûne bihi ve’l-erhâm. İnnallahe kâne aleyküm rakîbâ. Eûzü billahi mineşşeytânirracîm. Ve enkihu’l-eyâmâ minküm vessâlihîne min ibâdiküm ve imâiküm, in yekûnu fukarâe yuğnihimullahü min fadlih vallahü vâsiün alîm. Sadakallahül’azîm. Ve kâle Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem, en-nikâhü sünnetî femen ragibe an sünnetî feleyse minnî. Sadaka Resûlullah. Emmâ ba’d...
Şu hutbe de okunabilir: Elhamdü lillahillezî zevvecel ervâha bil eşbâh ve ehallennikâha ve harremessifâh. Vessalâtü vesselâmü alâ resûlinâ Muhammedinillezî beyyene-l-harâme ve-l-mubâh ve alâ Âlihi ve Eshâbi-hillezîne hüm ehlüssalâhi velfelâh. Eûzü billahi mineşşeytânirracîm. Ve enkihu’l-eyâmâ minküm vessâlihîne min ibâdiküm ve imâiküm, in yekûnu fukarâe yuğnihimullahü min fadlih vallahü vâsiün alîm. Sadakallahül’azîm. Ve kâle Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem, en-nikâhü sünnetî femen ragibe an sünnetî feleyse minnî. Sadaka Resûlullah. Emmâ ba’d...
Nikâhı kıyacak kimse, hutbeden sonra kızın kendisine veya velî veya vekiline dönerek şöyle der: Bismillâhi ve alâ sünnet-i resûlillah. Allahü teâlânın emr-i şerîfi ile ve Peygamberimiz hazret-i Muhammeden-il Mustafâ efendimizin sünnet-i seniyyesi ile ve amelde mezhebimizin imâmı, imâm-ı a’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin ictihâdı ile ve hâzır olan müslümanların şahâdetleri ile, ...... lira mehr-i müeccel ve aranızda ma’lûm olan mehr-i mu’accel ile, tâlibin olan felan oğlu felancaya zevceliğe vardın mı? [veli veya vekil ise, velîsi veya vekîli olduğun felan kızı felancayı tâlibi olan felan oğlu felancaya velâyetin veya vekâletin hasebi ile zevceliğe verdin mi?]” diye sorulur. Sonra erkeğe veya zevcin velî yahud vekîline dönüp, yine “Bismillâhi ve alâ…” dan itibaren okur. Sonra “Sen dahî felan kızı felancayı ...... lira mehr-i müeccel ve aranızda ma’lûm olan mehr-i mu’accel ile zevceliğe aldın mı? [velî veya vekîl ise, velîsi veya vekîli olduğun felan oğlu fellancaya velâyetin veya vekâletin hasebi ile aldın mı?] der. Her ikisine üçer kere sorar ve cevap alır. Her birinde “Ben dahî akd-i nikâh eyledim. Allahü teâlâ meymûn ve müteyemmen eylesin!” der. Sonra hepsi ellerini kaldırıp nikâhı kıyan veya içlerinden birisi şu duayı okur:
Allahümmec’al hâzel akde meymûnen mubâreken vec’al beyne-hümâ ülfeten ve mehabbeten ve karârâ ve lâ tec’al beyne-hümâ nefreten ve fitneten ve firârâ. Allahümme ellif beynehümâ kemâ ellefte beyne Âdem aleyhisselâm ve Havvâ. Ve kemâ ellefte beyne Muhammedin sallallahü aleyhi ve sellem ve Hadîcete’l-Kübrâ ve Âişete ümmeyi’l mü’minîne radıyallahü anhümâ. Ve beyne Alîyyin ve Fâtımate’z-Zehrâ radıyallahü anhümâ. Allahümme a’ti le-hümâ evlâden sâlihan ve ömren tavîlen ve rızkan vâsi’an. Rabbenâ heb lenâ min ezvâcinâ ve zürriyyâtinâ kurrete a’yünin vec’alnâ lil müttekîne imâmâ. Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil âhıreti haseneten ve kına azabennâr. Sübhâne rabbike... [Ey Allah’ım! Bu akdi uğurlu ve mübarek eyle! Aralarında ülfet (uyum), muhabbet ve karar ihsan eyle; nefret, fitne ve firar eyleme! İkisinin arasını âdem aleyhisselâm ile Havva vâlidemizin; Muhammed aleyhisselâm ile müminlerin anneleri Hadice ve Ayşe radıyallahü anhümâ ve Hazret-i Ali ile Fâtıma radıyallahü anhümâ arasındaki gibi ülfet ile birleştir. Onlara sâlih çocuklar, uzun ömür ve geniş rızık ver! Ey Rabbîmiz! Bize gözümüzün ışığı olacak eşler ve zürriyetler ihsan eyle! Bizi müttekîlere önder yap! Ey abbimiz! Bize dünyada ve ahrette iyilik ver. Bizi cehennem azabından koru!] Nikâh duasının Arapçasını bilmeyen Türkçe de dua edebilir.
İki nikâh bir arada kıyılmışsa ve her ikisi için müşterek dua edilecekse şöyle denir:
Allahümmec’al hâzeyne’l akdeyni meymûnen mubâreken vec’al beyne-hümâ ülfeten ve mehabbeten ve karârâ ve lâ tec’al beyne-hümâ nefreten ve fitneten ve firârâ. Allahümme ellif beynehümâ kemâ ellefte beyne Âdem aleyhisseslâm ve Havvâ. Ve kemâ ellefte beyne Muhammedin sallallahü aleyhi ve sellem ve Hadîcete’l-kübrâ ve Âişete ümmeyi’l mü’minîne radıyallahü anhümâ. Ve beyne Alîyyin ve Fâtımate’z-Zehrâ radıyallahü anhümâ. Allahümme a’ti le-hümâ evlâden sâlihan ve ömren tavîlen ve rızkan vâsi’an. Rabbenâ heb lenâ min ezvâcinâ ve zürriyyâtinâ kurrete a’yünin vec’alnâ lil müttekîne imâmâ. Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil âhıreti haseneten ve kına azabennâr. Sübhâne rabbike... [meymûnen yerine meymenuteyn de caizdir. beynehümâ yerine ellif beyne küllin minhümâ yahud ellif beyne küllin minettarafeyn de denilebilir.]
Üç ve daha çok nikâh için müşterek dua edilecekse şöyle denir:
Allahümmec’al hâzihil ukûde meymûnen mubâreken vec’al beyne-hümâ ülfeten ve mehabbeten ve karârâ ve lâ tec’al beyne-hümâ nefreten ve fitneten ve firârâ. Allahümme ellif beynehümâ kemâ ellefte beyne Âdem aleyhisselâm ve Havvâ. Ve kemâ ellefte beyne Muhammedin sallallahü aleyhi ve sellem ve Hadîcete’l-Kübrâ ve Âişete ümmeyi’l mü’minîne radıyallahü anhümâ. Ve beyne Alîyyin ve Fâtımate’z-Zehrâ radıyallahü anhümâ. Allahümme a’ti le-hümâ evlâden sâlihan ve ömren tavîlen ve rızkan vâsi’an. Rabbenâ heb lenâ min ezvâcinâ ve zürriyyâtinâ kurrete a’yünin vec’alnâ lil müttekîne imâmâ. Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil âhıreti haseneten ve kına azabennâr. Sübhâne rabbike...