İkisi de olmasa idi Osmanlının siyasi ve mali şartlarının çok farklı olacağı katidir. İran ve Almanya ile harbler, bir varlık mücadelesi halini almış, insan ve finans menbaını tüketmiştir. Son darbeyi vurmak üzere Ruslara ve neticeyi devşirmek üzere İngilizlere fırsat vermiştir. Kaldı ki uzak memleketleri idare etmek ve elde tutmak uzun vadede zordur. Bunu Emevi ve Abbasilerde görmek mümkündür. Hele onlardan daha federatif bir ruha sahip Türklerde daha da zordur.