Cevab: Aynı zaman içinde tek bir halîfenin halîfeliği meşru iken, zamanla sınırların genişlemesi ile çeşitli beldelerde emîrü’l-mü’minîn veya halîfe adıyla müteaddit hükümdarlar ortaya çıkmıştır. Bu hâdise ilk defa Abbasî halîfesi Râdî zamanında (325/937) vuku’a gelmiştir: Bağdad’da Râdî, Endülüs’de Abdurrahman ve Kayruvan’da Mehdî emîrü’l-mü’minîn olarak tanınmışlardır. Bunun üzerine ulemâ, hilâfetin tek bir şahsa münhasır olmadığını söylemiş; her beldenin hükümdarının meşru olarak başa gelmesi ve hilâfet için aranan şartları hâiz olması durumunda, meşru halîfe sayılacağına fetvâ vermiştir. İki halîfenin bir arada bulunmasının memnuiyyetinin, aynı zamandaki bir hükümete, bir beldeye mahsus olduğunu beyan etmişlerdir. İslâmiyette halîfelik, papalık gibi ruhânî bir makam değildir; yalnızca devlet başkanlığıdır. Ancak müslümanlar İslâm tarihindeki geleneğe uyarak Bağdad’daki (Moğol istilâsından sonra da Mısır’daki) halîfenin manevî otoritesini tanımışlar, hakikatte devlet idaresi görünüşte halîfeye bağlı hükümdarlar tarafından icra edilmiştir. Zamanla (XVIII. asırdan itibaren) Müslümanların yaşadığı bazı toprakların gayrımüslimlerin eline geçmesiyle, Osmanlı padişahı bu topraklarda yaşayan Müslümanların dinî ve dünyevî menfaatlerini koruma fırsatı hâsıl etmek için, tamamen pratik mülahazalarla, onlar üzerinde halîfelikten gelen bir manevî/ruhânî otorite iddiasında bulundu ve bunu dünya devletlerine de kabul ettirdi. Böylece o zamana kadar ancak kendi toprakları üzerinde yaşayan halkın dünyevî otoritesi bulunan halîfe, bu topraklar dışındaki Müslümanlar üzerinde, Papa’nın kendi devleti dışındaki Katolikler üzerindeki otoritesine benzer bir şekilde ruhânî bir mevki iktisap etmiş oldu.

Cevab: Alevîlerin iktidara gelmesinden çekinen Abbasîlerin zulmünden kaçtılar. Horasan bugünki İran'ın kuzeydoğusudur.

Cevab: Behlûl Dânâ, meczup bir veli; Musa Kâzım ise, tahta Ali soyunun geçmesini isteyenlerin bir nevi parti lideri gibi gördüğü çok mühim bir şahsiyet idi. Halife kendisinden çekindiği için göz altında tutardı. Halife Mensur da tahtını tehlikede gördüğü zaman, muhaliflerini ve tehlikeli gördüğü kimseleri hapsetmekten veya öldürmekten çekinmezdi.

Cevab: Bunların hepsi Şii tarihçilerinin uydurmalarıdır. Tarih boyu bu propagandalara, Ehli sünnet Müslümanlar da kanmışlardır. Emevi ve Abbasi halifelerinin içinde günahkâr olanlar olabilir. Nitekim kimse masum değildir. Ancak hepsi İslamiyete hizmet etmiştir. Din zararları olmamış; belki nefislerine zulmetmişlerdir. Mir’at-ı Kâinat isimli Türkçe tarih kitabında Emevî ve Abbasî halifelerinin hakiki hali anlatılmaktadır.

Cevab: Piyasadaki kitapların çoğu güvenilmezdir. Şiî tesirinde yazılmıştır. Mir’at-ı Kâinât veya Cevdet Paşa’nın Kısas-ı Enbiya kitapları nisbeten tavsiyeye şâyândır.

Cevab: Politik sebeplerle, kendi tahtlarını sarsabilecekleri endişesini gütmüşlerdir. Ama Ali Rıza gibi hürmet ettikleri, hatta veliahd tayin ettikleri de olmuştur.

Cevab: Abbasî halifelerinin 3 tanesi Mutezile idi; geri kalanı ve Emevî halifelerinin hepsi Sünnî idi

Cevab: Halife Memun, Mutezile mezhebinde olduğu için, Kur’an-ı Kerim'in mahluk olduğuna inanıyor ve meşhur âlimlere böyle söyletmek istiyordu. Bu sebeple hepsine işkence yaptı; ama muvaffak olamadı. Bu devre mihne devri denir. Mihne, sıkıntı demektir.

Cevab: Kendi içtihatlarına göre amel ederlerdi. Tayin ettikleri kadılar ise kendi içtihatları veya mezheplerine göre hüküm verirlerdi. Abbasi halifeleri, İbni Abbas’ın kavillerine uymayı tercih ederdi. İmam Ebu Yusuf’tan sonra Abbasi memleketlerinin resmi mezhebi Hanefîlik olmuştur.

Cevab: Mir’at-ı Kâinat, kendisini bilgili, yiğit, şair, beliğ, zeki, mütevazı, cömert, yakışıklı, herkesin sevdiği ve ayıbı görülmeyen biri olarak tavsif ediyor.

Cevab: En büyük köle isyanı Roma’daki Spartaküs isyanı olarak bilinir. Sınıf ayrımı her cemiyette vardır. Müslüman cemiyetinde ırk, servet ve soy cihetiyle sınıf ayrımı yoktur. Din ve hürriyet cihetiyle vardır. Bunlar da kanun önünde eşittir. Bu köle isyanı değil, siyasi bir ayaklanmadır. Abbasi halifesi Mutemed zamanında 255 senesinde Abdülkays adında bir serseri Basra’da ayaklanıp etrafına bir büyük cemiyet topladı. O havalide çokça bulunan zenci köleleri, hürriyet, mevki ve memuriyet vaadiyle aldatıp, onlara efendilerini tutturarak hapsettirdi. Hepsini kendisine bağladı. Bu sebeple kendisine Sahibüz-zenc dendi. Sahibüzzenc, başlarda Şiî hilafeti davasıyla ayaklanmıştı. Fakat zamanla Hâricîler (Ezârıka) gibi davranmaya başladı. Sahabilere sövmeye; Sünnilerin mallarına, canlarına ve ırzlarına saldırmaya başladı. Maiyetindeki zencilerin Hâşimî kadın ve kızlarını bile esir ettikleri görülürdü. Üzerine yürüyen 4 bin kişilik bir birliği mağlup etti. Übülle ve Abadan’ı işgal etti; Kadisiye’yi yağmaladı. Şattülarabdaki gemileri zaptetti. Bunlarla Basra üzerine saldırdı. Halife’nin biraderi Ebu Ahmed el-Muvaffak kumandasındaki bir birlik, 258 senesinde asilerin üzerine yürüdü. Asiler mağlup ve reisleri katledildi. Ancak Ebu Ahmed ordusunda hastalık zuhur etmesi üzerine geri çekildi; asilerin kalıntıları Ahvaz’a saldırdı. Reisleri olan Behbud, kendisine peygamberlik geldiğini; ancak kabul etmediğini ilan etti. Şarktaki isyanlarla uğraşan hükümet, bunlara layık olan tedbiri alamadı. 269 senesinde fitne tamamen bastırıldı. Çoğu kılıçtan geçirildi; bir kısmı da eman dileyip teslim oldu. 14 sene süren isyan zorlukla söndürülmüş oldu. (Mir’at-ı Kâinât, Kısası Enbiyâ)

Cevab: Politika ve iktidar hırsı.