Moğollarla Türkler arasında zannedilenin aksine hiçbir akrabalık yoktur. Yakın coğrafyada yaşarlardı. Nitekim tarihleri boyunca Türkler’in en çok işbirliği yaptıkları ve kendi kültürlerini en çok sevdirdikleri ırk, Moğollar’dır. Moğollar, Kuzeydoğu Asya ormanlarından çıkmış, batıya, Yenisey’e doğru yayılmaya başlamış ve bu yayılma sırasında Türklerle temas etmiş, karışmış, Türk birliklerine dahil olmuş bir kavimdir. Demek Türkler, Kuzey Asya’nın büyük mıntıkalarına yayılırlarken, hemen aynı zamanda, Moğollar da, batıya, Orta Sibirya’ya doğru ilerlemeye başlamışlardır. Güneyde, bugünki Türkistan’da ise gene bu sıralarda, Ari (Hind-Avrupalı) ırklar, İran ırkları yayılmaya başlamışlardır. İran’dan gelen Ari ırklar, Türkistan’ın -bugünki Kazakistan hariç- en büyük kısmında hakim ve çoğunluk kavim haline gelmişlerdir. Bu vaziyette Türkler, ME 1100 yıllarında, bugünki Çin’e akmaya başlamışlardır. Çin kültürüne pek çok ana unsurlar vermekle beraber, yerleşik ve çiftçi, az vuruşkan ve teşkilatsız, fakat o zamanki demografiye göre yoğun olan Çin nüfusu içinde eridiklerini hemen görmüşlerdir. Fakat bu akış, devam etmiştir. Türk nüfusunu devamlı şekilde emen ilk kavim, Çinliler’dir. Moğollar’la vaziyet ise aksine olmuştur. Tarihin her devrinde nüfusça Türkler’den çok az olan Moğollar’ın bir çok kitlesi, bu devirden yakın zamanlara kadar, Moğolca’yı unutup Türk’leşmişlerdir. Bunun aksi, yani Türkler’den Moğol’laşanlar, Moğolca konuşmaya başlayanlar çok daha azdır. Moğollar, en erken zamanlarda, şiddetle Türk kültür tesirleri almışlardır. Türkçe’de Moğolca kelime azdır (kurultay, şölen, ulus gibi). Moğolca’da ise Türkçe kelime hazinesi son derecede zengindir. Başlangıçta ve Orta Çağ’da bile Türk ve Türk tesirine az maruz kalmış nisbeten saf Moğol kültürleri arasındaki fark derindir. Moğollar, Türkler’le kaynaştıkları nisbetle kültürce Türk’e benzemişlerdir. Türklerin de tipi Moğollara benzemiştir. Çünki monogoid tip (çekik göz, siyah düz saç, kısa boy, çıkık elmacık kemikleri) dominanttır. Türk dini Gök Tanrı dinidir. Moğol dini ise totemciliktir. Moğollar’da şamanlar vardır, Türkler’de yoktur. Türkler, bozkır, Moğollar ise orman kavmidir. Bunun neticesi olarak Türkler, çok önceden atı ehlileştirmiş ve kullanmışlardır. Moğollar ise avcılıkla geçinmişlerdir. İslam’dan evvelki devirlerde de Türkler asla domuz beslememişlerdir. Moğollar ve Tunguz-Mançular ise domuz sürüleri beslemişlerdir. Moğol töresinde maderşahi temayül açıktır. Türk cemiyeti ise pederşahidir. Moğollar’da misafire evin kadınını ikram etmek adeti vardı ve bekaret mefhumu yoktu. Türkler’de ise böyle bir adet görülmediği gibi, bekaret, çok mühim sayılmıştır. Keza Moğol soylusunun, başta Moğol hanı olmak üzere, istediği kadını ve kızı geçici veya devamlı olarak alıkoyabilmesi gibi bir adet de eski Türk kavimlerinde görülmez. Moğollar, Türkler’le beraber yaşadıkları müddetçe, bu adetlerinin bir kısmından veya tamamından vaz geçmişlerdir. Hun İmparatorluğu kurulunca Moğollar da birçok yabancı kavim gibi bu konfederasyona dahil olmuştur.