İran’daki İslâm cumhuriyeti tabirini nasıl anlamalıdır?
İslamiyette cumhuriyet veya bir başka siyasi rejim yoktur. Hilafet vardır. 1979’da İran’da asırlardır devam eden ve esasen İmamiye mezhebinin hâkim olduğu, ama ehl-i sünnete de hürriyet tanıyan şahlık rejimi yıkıldı. Yerine İslâmî jargonda pek de alışıldık olmayan “İslâm Cumhuriyeti” tabiriyle yeni bir rejim kuruldu. Bu işin lideri olan Humeyni ve ekibi, Şiî modernizminin de temsilcileridir. Humeyni, klasik Şiî referanslarını ciddi bir şekilde tahkik ve tenkide tâbi tutarak, “velâyet-i fakih” denilen ve rejimi ruhbanın sıkı kontrolüne veren yepyeni bir devlet teorisi kurdu. Başta rehber sıfatıyla İmamiye Şiasından bir yüksek rütbeli din adamı vardır. Seçimler olup cumhurbaşkanı ve başbakan seçilir. Ama hükümetin ve meclisin her icraati, rehberin tasdikine tabiidir. Bu, Vatikan, eski Tibet, eski Karadağ gibi tipik bir teokratik bir sistemdir.


13 Aralık 2023 Çarşamba
Alakalı Başlıklar