İlletin cins ve mikdar birliği olması demek, fadl faizi, altın, gümüş gibi tartıyla ve buğday, darı, pirinç gibi hacimle alınıp satılan mallarda cereyan etmesi demektir. Bir gram altın iki gram altına satılırsa faiz olur. Bir kile pirinç, iki kile pirinç ile satılırsa faiz olur. Bir yumurta iki yumurtaya, bir metre basma, iki metre basmaya satılırsa faiz olmaz. Zira cins bir ise de, mikdar birliği yoktur. Zira aded ile ve mezuro ile ölçülmektedir. Ama nesie faizinde illet yalnızca vade olduğu için, bir kile buğday bir kile buğdaya, bir gram altın bir gram altına, bir metre basma bir metre basmaya, bir yumurta bir yumurtaya vadeli (veresiye) satılırsa faiz olur. Şafii mezhebinde altın ve gümüş tartıyla ölçüldüğü için değil, semen-i galib olduğu için bunlarda faiz cereyan eder. Hanefi ile aynı kapıya çıkmaktadır. Kireç hacim ile ölçüldüğü halde, yiyecek olmadığı için Şafiide faiz cereyan etmez.