Sual
Uluslararası hukuk teorisinin adını ius gentium’a kadar götürebiliyoruz. Sonrasında ius inter gentium, droit international, völkerrecht ve international law şeklinde isimlendirilmiş. Bizde ise beynelmilel münasebetler şeklinde bir isimlendirme varken, sonraları, tercümeler de dahil hep hukuk-ı düvel denmiş. Ancak beynelmilel hukuk terimine rastlamadım. Bu bir yanlışlık mıdır, yoksa başka bir sebebi var mıdır? Osmanlılarda devlet- millet ayrımı gözetilerek bir terminoloji geliştirilmiş midir?
Cevap
Devletler hukuku daha doğru değil mi? Milletlerin hukuku olmaz; devletlerin hukuku olur. İslâm hukukunun siyer bahisleri, bugünkü milletlerarası hukuku veya bizdeki devletler hukukunu karşılıyor. İmparatorluğun son devirlerinde hukuk ve mülkiye mektebinde okutulan derse hukuk-ı düvel adı verilmiş ki devletler hukuku demektir. Bu ismin ne vesileyle verildiğini doğrusu hatırlamıyorum. Ama doğru bir isimlendirme olduğunu düşünüyorum. Osmanlıca harflerle birkaç tane hukuk-ı düvel kitabı vardır. Bunlar sonradan Cumhuriyetin ilk yıllarında Latin harflerine çevrilerek hukuk ve mülkiye mekteplerinde okutuldu.
Alakalı Başlıklar