Gelişmiş Arama İçin Tıklayınız!

Yahudiler kaç gruba ayrılıyor?
Yahudiler mezheb olarak Ortodoks, Karai ve Samiri olarak üç mezhebe ayrılır. Karailer, Tevrat dışındaki Talmud gibi dinî kitapları kabul etmezler. Samirîlerin ayrı bir Tevrat’ı vardır.

Yahudilerin ekseriyeti Ortodoks Yahudidir. Bunlar Tevrat ve Talmud’u kabul eder; Mâbed Devri Yahudiliği ile bugünki Yahudilik arasında bir devamlılık olduğuna inanır; Sebt (cumartesi) yasaklarına ve koşere (helâl gıdaya) riayet etmeyen Yahudileri mü’min saymaz. Modern, Haredik ve Hasidik Ortodoksluk olmak üzere üç gruba ayrılır. Bu ayrılık bilhassa kıyafet ve hayat tarzına akseder. Haredik Cemaat, Ortodoks Yahudiliğin marjinalleşmiş hâlidir. Bunun bir kolu olan ve kıyafetleri ile dikkat çeken Hasidik Cemaat, Tevrat’ın bâtınî tefsiri olan Kabbala’ya dayalı topluluktur ve tarihteki Hasidim mezhebiyle alâkası yoktur.

Amerika’da XIX. asırda doğan Muhafazakâr Yahudilik (Masorti), geleneklere bağlılık yanında, dinin modern tefsirlerine de müsbet bakar. Bir de Yahudilikteki ırk vurgusunu, Tevrat’taki rituel ve hükümlerin çoğunu reddeden Reformist Yahudiler vardır. Daha ME II. asırda Yunan hâkimiyetinin tesiriyle Yahudilikte reform teşebbüsleri başlamıştı. XVIII. asırdan sonra bilhassa Amerika, Almanya ve Fransa Yahudileri arasında reform ihtiyacı hisseden cemaatler ortaya çıktı. Bunlar İbrânîce yerine mahallî dilde ibâdet; Sebt’in Pazar’a kaydırılması; bazı Sebt yasakları ve sünnetin kaldırılması; eskiden en az on hür erkeğin toplanmasıyla yapılabilen ibâdetler için kadınların da cemaatten sayılması; ibâdet esnasında erkek ve kadınların başlarını açmalarına izin verilmesi gibi yenilikler getirdiler.

Bugün İsrail’deki Yahudiler kendilerini hiloni (laik), masorti (muhafazakâr), dati (dindar) veya Haredik diye vasıflandırır. Ekseri Batı Avrupa asıllılar laik, Orta Doğu asıllılar muhafazakârdır. Dati ve haredik Yahudiler, Ortodokstur.

Yahudiler, sosyolojik olarak Aşkenaz ve Sefarad olarak ikiye ayrılır. Ekserisini Nazilerin katlettiği Doğu Avrupa orjinli Aşkenazlar sayıca fazladır; bunlar muhafazakâr ve ekonomik olarak zayıftır. İspanya orijinli Sefaradlar sayıca daha azdır; ama ekonomik ve kültürel seviyesi yüksektir; sosyal ve siyasî hayatta güçlüdür. Arapça konuşan Orta Doğu menşeli (Fas, Yemen, Mısır) Yahudileri; Aramca konuşan Irak Yahudileri; Hindistan Yahudileri, ekserisi Semerkant’ta yaşayan Türkistan Yahudileri, ekserisi Isfahan’da yaşayan İran Yahudileri, Rumca konuşan Anadolu Yahudileri, zenci Habeş Yahudileri (Falaşalar) her biri ayrı kültürel bir topluluk teşkil eder. Bunlar birbirleriyle fazla karışmazlar. Farklılıkları inanç, bilhassa ibadet usullerine tesir etmiştir.

Milliyetçi Yahudiler, umumiyetle Siyonist olarak bilinir. Yahudi topluluğunun sadece bir kısmı Siyonist olmakla beraber, Yahudilikte ırk ile din arasında yakın irtibat bulunduğundan, Siyonist fikriyat, İsrail’de güçlüdür.




19 Ağustos 2018 Pazar
Alakalı Başlıklar