Kanunî delil sistemine tâbi hadd cezaları hâricinde, vicdanî delilin câiz olduğu her davada her delil muteberdir. Bunlar müstakil delil olmasa bile, karine veya delil başlangıcı olarak değer taşır. Had cezalarında, aranan delil şahidlerdir veya zina için ikrardır. Bunlar varsa ve elverişli ise, hâkimin yapacağı bir şey yoktur. Kul hakkına dair davalarda, iki elverişli şâhid varsa, yine hâkimin yapacağı bir şey yoktur. Mesela bir alacak davasında, davacı iddiasını iki âdil şâhid ile veya makbul bir sened ile ispat ederse, hâkimin bunu reddetme hakkı yoktur. Ama edememişse, her çeşit delil, davanın neticelenmesinde kıymet taşır. Ta’zir cezalarında da böyledir. burada vicdanî delil sistemi câridir.