Devletin, çocukları zorla kendi kurduğu mekteplerde tahsile tabi tutması demokratik olmak bir yana, insan haklarına aykırı despotça bir tatbikattır. Devlet tebaasından belki okuma yazma, zaruri hesap, trafik kaidelerini bilmek gibi bazı aslî sosyal kaideleri öğrenmesini ve öğretmesini isteyebilir. Bunu gönüllü öğretebilir. Ama zorla mekteplere alamaz. Hele çağı geçmiş resmî ideolojilere göre tek tip vatandaş yetiştirmeye çalışıyorsa daha da vahimdir. Ferd, cemiyet ve devlet için hüsrandır.