Sual
Yemen’in Türkiye’ye katılmak için müracaat ettiği doğru mudur?
Cevap
Doğrudur. Yılmaz Öztuna seneler evvel yazmıştı. 1923 tarihinde bizzat TC reisicumhuruna müracaat edilmiş, ama reddedilmiştir. Buna dair vesikalar arşivde mevcut olup neşredilmiştir. Yemen'in büyük ekseriyeti Şafii mezhebine mensuptur. Yemen’in geniş coğrafyasını ve mühim sahil mıntıkasını kontrol ederler. Osmanlı idaresi bu mıntıkada 400 yıldan fazla istikrarlı bir şekilde hüküm sürmüştür. Birinci Dünya Savaşı başladığında İngilizler, ekalliyetteki (azınlıktaki) Zeydileri desteklemiş ve Yemen’in Aden gibi küçük ama stratejik bir kısmı İngiliz kontrolünde, bir kısmı Osmanlı İmparatorluğu kontrolünde ve şimaldeki küçük bir kısmı ise Zeydi asilerin kontrolünde olacak şekilde taksimi üzerinde anlaşılmıştır. Bu sebeple Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolü altındaki Kızıldeniz ve Babülmendep Boğazı’na kıyısı olan geniş mıntıkalar, Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından Türk idaresine katılmayı talep ettiler. Bu talep, o devirde Yemen’in önde gelen eşrafı tarafından hazırlanan bir ariza (dilekçe) ile kaydedilmiştir. Yemen’in büyük ekseriyeti her zaman hilafet-i Osmaniye’ye hürmetkardır. Hilafet-i İslamiye dışında yaşamak tasavvurunda olmamıştır. Başka bir tasavvur mevcut değildir. Bir başka mühim husus da şudur: Yemen’de 70 bin kadar Türk kalmış, yerli kadınlarla evlenmiş ve soyları devam etmiştir. Bu kişiler Yemen siyaseti ve ticaret hayatında mühim bir rol oynamıştır ve oynamaktadır. Mesela Yemen’in ilk hariciye vekili Muhammed Ragıb Bey, Türk idi. 20 sene kadar evvel bunlardan Nasır Taha Mustafa Efendi ileri gelen Yemen bürokratlarındandı, reisicumhur müsteşarı idi. Muhammed Türki, Yemen ordusu kumandan muavinidir. Libya’da da buna benzer bir teşebbüs olmuştur. 1960’ların sonuna kadar Türkiye’ye iltihakı müdafaa eden bir parti bile vardı.
Alakalı Başlıklar