Sual
Latinler nereden gelmiştir?
Cevap
İtalya yarımadasının Latium mıntıkasında yaşayan bir Ari halktır. Lisanları Roma İmparatorluğu’nun resmi lisanı olmuştur. Hristiyanlık doğduktan sonra Latince kilise lisanı olmuş ve bu itibarını asırlarca din ve ilim lisanı olarak sürdürmüştür. Zamanla çeşitli kavimlerle karışsalar bile Latin kültürünü ve lisan hususiyetlerini muhafaza eden kavimlere Latin denilmiştir. İspanyollar, Portekizliler, İtalyanlar, Fransızlar ve Romenler Latin asıllıdır. Latince, Yunanca ile beraber klasik iki garp lisanından biridir. Bugün için ölü dildir. Yalnız, mekteplerde, üniversitelerde öğretilir. Bundan dolayı klasik dil adını almıştır. Çünki birçok eski metinle klasik devir edebiyatını anlamak, Latince bilmeye bağlıdır. Latince, İtalya'nın Tevere vadisindeki Latium mıntıkasında konuşulan eski bir İtalya diliydi. Hind-Avrupa lisan ailesindendir. Grekçe, Sanskritçe gibi, daha eski bir dilden gelir. Dilbilgisi, fiil çekimi cihetinden Türkçeye benzer. Latince, birçok garp lisanına kelime vermiş, İtalyanca başta olmak üzere Roman dilleri grubu denilen Fransızca, İspanyolca, Katalanca, Romence gibi dilleri doğurmuştur. Latinceye en yakın olanı Portekizcedir. Latince, esas itibariyle Eski Romalılar’ın lisanı idi. Yavaş yavaş Roma hakimiyeti altındaki bütün milletlerin resmi lisanı hâlini aldı, Yunanca’yla birlikte, İlkçağ’ın en mühim lisanı oldu. Latince’nin inkişafında dört devre vardır: Birincisi, Roma Cumhuriyetinin sonlarına kadar sürer. İkincisi şair Livius Andronikos’la başlar, İmparator Augustus’un saltanatıyla birlikte sona erer. Bu devrede Latince en yüksek çağına ulaşmıştır. Üçüncü devre, imparatorluğun arka taşınmasına, dördüncü devre ise V. asırda imparatorluğun yıkılışına kadardır. Roma imparatorluğu yıkılınca garpta Cermen dilleri Latince’nin yerini aldı. Latin halk, bu dillerle Latince’nin karışımı lisanlar konuşmaya başladı. Şarkta ise Latince’nin yerini Yunanca aldı. Bu devirden itibaren, Latince, her ne kadar yaşayan bir lisan olmakta devam ettiyse de asıl hizmeti bugünki lisanların doğuşunu temin olmuştur. Ondan sonra da Katolik kilisesinin resmi dili olarak kaldı. Ortaçağ’da üniversitelerde ilim dili ve diplomatik lisan olarak varlığını muhafaza etti. Fransa’da VII. Charles ve I. François zamanlarında hukuk lisanı Latince’ydi. XVII. asır sonundaki Avusturya işgalinde Almanca’nın dikte edilmesi üzerine Macarlar milli hürriyetlerini kaybetmemek için Latince’yi resmi lisan yaptılar. Bugün garpta ilahiyat dalında ve Roma hukuku tetkitlerinde Latince caridir.
Alakalı Başlıklar