Sual
Ailevî bir geçimsizlik yaşıyoruz. Kocamın annesi, anneme gelerek, düğünde taktıkları altınları geri istemiş. Annem de vermiş. Kocamın ailesi bu altınlar üzerinde hak sahibi midir?
Cevap
Altınlar, kıza erkekten gelmişse, nikâhtan evvel hediye etmişse ve mehr olarak verilmiş değilse, sonra geri alabilir. Ancak kız bu altınları harcamışsa, bozdurmuşsa, yerine başka ziynet veya mal almışsa, yahud bunun karşılığı olarak kocaya hediye vermişse, veya mehr olarak verilmişse geri isteyemez.
Erkek, altınları kıza nikâhtan sonra hediye etmişse, mehr olarak taksın takmasın, geri alamaz. Çünki zevciyet (karı-koca münasebeti), hibeden rücû’a (bağışlamadan dönmeye) mânidir.
Altınları erkeğin ailesi takmışsa, nikâhtan önce veya sonra da takmış olsa, geri alabilir. Hibeden rücû (hediyeden dönme) mekruh olmakla beraber sahihtir. Hadîs-i şerifte, “Hediyesinden geri dönen, kustuğunu yalayan köpek gibidir” buyuruldu. Ancak kız bu altınları harcamışsa, bozdurmuşsa, yerine başka ziynet veya mal almışsa, yahud bunların karşılığında az veya çok bir hediye verilmişse geri isteyemez.
Altınları kızın anne ve babası kıza hediye etmişse, hiç geri alamaz. Çünki neseben mahrem akrabalık, hibeden rücû’a mânidir. Bunlar birbirlerine hediye vermişse, geri dönemez.
Altınları kızın anne ve babası erkeğe hediye etmişse, geri alabilirler. Ancak erkek bu altınları harcamışsa, bozdurmuşsa, yerine başka ziynet veya mal almışsa, yahud bunların karşılığında hediyeyi veren kişiye az veya çok bir hediye verilmişse geri isteyemezler.
Altınlar, başkalarından hediye gelmişse, kime verilirse verilsin, açıkça gelinin veya damadındır denmedikçe, kızın ailesinin akraba ve tanıdıklarından gelenler kızın ailesine, erkeğin ailesinin akraba ve tanıdıklarından gelenler erkeğin ailesine aittir. Hediyeler, kızın arkadaşlarından gelmişse kıza, erkeğin arkadaşlarından gelmişse erkeğe aittir.
Altınlar eğer kıza aitse, annesi veya babası yahud kocası bunda tasarruf edemez. Kızın annesi, kıza ait olan altınları, kızın rızası olmaksızın erkeğe veya erkeğin ailesine yahud hiç kimseye veremez.
(İbni Âbidin, Reddü’l-Muhtâr, Kitabü’l-Hibe, Rücû ani’l-Hibe bahsi)
Ayrıca kızın kocadan mehr, ödenmemiş nafaka, iddet nafakası ve sair alacağı varsa, kocasına ait olan altınları dahi, bunların karşılığı olarak elinde tutabilir. Çünki bu borçlar kocanın ailesine değil, kocaya aittir.
Erkek, altınları kıza nikâhtan sonra hediye etmişse, mehr olarak taksın takmasın, geri alamaz. Çünki zevciyet (karı-koca münasebeti), hibeden rücû’a (bağışlamadan dönmeye) mânidir.
Altınları erkeğin ailesi takmışsa, nikâhtan önce veya sonra da takmış olsa, geri alabilir. Hibeden rücû (hediyeden dönme) mekruh olmakla beraber sahihtir. Hadîs-i şerifte, “Hediyesinden geri dönen, kustuğunu yalayan köpek gibidir” buyuruldu. Ancak kız bu altınları harcamışsa, bozdurmuşsa, yerine başka ziynet veya mal almışsa, yahud bunların karşılığında az veya çok bir hediye verilmişse geri isteyemez.
Altınları kızın anne ve babası kıza hediye etmişse, hiç geri alamaz. Çünki neseben mahrem akrabalık, hibeden rücû’a mânidir. Bunlar birbirlerine hediye vermişse, geri dönemez.
Altınları kızın anne ve babası erkeğe hediye etmişse, geri alabilirler. Ancak erkek bu altınları harcamışsa, bozdurmuşsa, yerine başka ziynet veya mal almışsa, yahud bunların karşılığında hediyeyi veren kişiye az veya çok bir hediye verilmişse geri isteyemezler.
Altınlar, başkalarından hediye gelmişse, kime verilirse verilsin, açıkça gelinin veya damadındır denmedikçe, kızın ailesinin akraba ve tanıdıklarından gelenler kızın ailesine, erkeğin ailesinin akraba ve tanıdıklarından gelenler erkeğin ailesine aittir. Hediyeler, kızın arkadaşlarından gelmişse kıza, erkeğin arkadaşlarından gelmişse erkeğe aittir.
Altınlar eğer kıza aitse, annesi veya babası yahud kocası bunda tasarruf edemez. Kızın annesi, kıza ait olan altınları, kızın rızası olmaksızın erkeğe veya erkeğin ailesine yahud hiç kimseye veremez.
(İbni Âbidin, Reddü’l-Muhtâr, Kitabü’l-Hibe, Rücû ani’l-Hibe bahsi)
Ayrıca kızın kocadan mehr, ödenmemiş nafaka, iddet nafakası ve sair alacağı varsa, kocasına ait olan altınları dahi, bunların karşılığı olarak elinde tutabilir. Çünki bu borçlar kocanın ailesine değil, kocaya aittir.