Sual
Fransız medeni kanunu hazırlanırken İslam hukukundan faydalanıldığı doğru mudur?
Cevap
Fransa’da 1799 senesinde kendisini başkonsül ilan ettirerek iktidara gelen Napoléon, memleketinde hayli ıslahata imzasını atmıştır. Bunların başında Fransız Medeni Kanunu’nun (Code Civile Napoléon) kabulü ve yeni adlî teşkilatın kurulması gelir. Napoléon, Mısır’dayken, Şâfiî ve Mâlikî hukukuna dair bir takım eserlerin Fransızca’ya tercümesini emretmişti. Bu eserler Code Civile’nin hazırlanışında tesir icra etmiştir. Öyle ki Code Civile’in İslâm hukukuyla, bilhassa Şâfi‘î fıkhıyla benzerlik ve irtibatına dair mukayeseli eserler bile kaleme alınmıştır. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’tan sonra biraz da bu benzerlik sebebiyle Code Civile’in iktibasını müdafaa edenler olmuşsa da, Mecelle’nin kabulü bu ihtimali ortadan kaldırmıştır. Fransız Medenî Kanunu dünya hukuku üzerinde büyük bir nüfuzu sebebiyle bilhassa pek çok latin ülkesinin medenî kanunlarına mehaz teşkil etmiş; İslâm hukuku dolaylı olarak bu hukuklara katkıda bulunmuştur. (Muhammed Hasen el-Hacevî: el-Fikru’s-Sâmî, Medine-i Münevvere 1396, I/14; Cemâleddin: “Mukayese-i Kavânîn-i Medeniyye. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye- Fransa Kanun-ı Medenîsi”, İlm-i Hukuk ve Mukayese-i Kavânîn Mecmuası, Sayı: I, Cilt: I, Yıl: 1325, sayfa: 22-32; Osman Nuri Ergin: Türkiye Maarif Tarihi, İst. 1977, I/264-265.)
Alakalı Başlıklar