Ruh ölmez. Nitekim Kur’an-ı kerimde şehidlerin ölmediği, diri olduğu ve rızıklandırıldığı anlatılır. Diri olmak ve rızıklandırılmak ve ruhların Cennete girmesi, yalnız şehidler için değildir. Âyet-i kerîmelerden ve hadîs-i şerîflerden böyle anlaşılmaktadır buyurdular. Bunların yalnız şehidler için bildirilmesi, şehidlerin ölüp yok oldukları sanılarak, cihaddan korkulmasını önlemek içindir. Cihada gitmeye ve şehid olmaya mâni olan şüpheyi gidermek içindir. İsrâ sûresinin “Fakirlik korkusu ile evlâdlarınızı öldürmeyiniz!” meâlindeki âyeti de bunun gibidir. Fakirlik korkusu olmadan da öldürmek câiz olmadığı hâlde, fakirlik korkusu ile öldürenler çok olduğu için, âyet-i kerîme vakalara göre gönderilmiştir.

Ölüler, kendilerini ziyaret edenleri bilirler. Tanıdıklarından veya tanımadıklarından biri kabre geldiği zaman, bunun geldiğini anlarlar. Ölülerin buluştuklarını ve soruştuklarını, dirilerin yaptığı işlerin onlara gösterildiğini bildiren haberler çoktur. Hâlid bin Zeyd’in haber verdiği hadis-i şerifte şöyle buyuruldu: “Bir mümin vefât ederken, bir rahmet meleği, bunun ruhunu alır. Meyyitler, dünyada müjde isteyenlerin toplandığı gibi, bunun etrafına toplanırlar. Ona sormaya başlarlar. İçlerinden birkaçı da kardeşinizi bırakınız dinlensin! Çok sıkıntılı yerden geliyor derler. Etrafına üşüşürler. Dünyadaki tanıdıklarını sorarlar. Filân adam ne yapıyor? Filânca kadın evlendi mi? derler.”

Meyyitlerin, dirileri gördüklerini bildiren vesikalardan biri, Buhârî’deki, “Her meyyite, her sabah ve her akşam âhıretteki yeri gösterilir. Cennetlik olana, Cennetteki yeri, Cehennemlik olana, Cehennemdeki yeri gösterilir” hadîs-i şerîfidir. Gösterilir sözü, gördüklerini bildirmektedir. Allahü teâlâ, Firavunun adamları için, “Onlara sabah akşam ateş gösterilir” buyurdu. Meyyit görmeseydi, gösterilir demek faydasız olurdu. Ebû Nuaym, bildiriyor: “Bir kimse ölünce, ruhunu bir melek tutar. Ruh, bedenin yıkanmasına, kefenlenmesine bakar. Kendisine, insanlar, seni nasıl övüyorlar işit, denir.”

Amr bin Dinar rivayet eder: “Bir kimse, öldükten sonra çoluk çocuğunun başına gelenleri bilir. Kendisini yıkayanlara ve kefenleyenlere bakar.” Buhârî’deki sahîh hadîste, “Münker ve Nekîr melekleri, sual ve cevaptan sonra meyyite, Cehennemdeki yerine bak! Allahü teâlâ, değiştirerek, sana Cennetteki yeri ihsan eyledi derler. Bakar. İkisini birlikte görür” buyuruldu.

İbni Ebiddünyâ ve Beyhekî Şu’abü’l-İmân’da Ebû Hüreyre’den bildirir: “Bir kimse tanıdığı kabir yanına gelip selâm verirse, meyyit de onu tanır ve selâm verir. Tanımadığı kabrin başına gelip selâm verirse, selâmına cevap verir” buyuruldu. Bu hadîs-i şerîften anlaşılıyor ki, meyyit kendini ziyaret edeni, kabri başına geleni görmektedir. Görmeseydi, dünyada tanımamış olduğunu tanımaması bildirilmezdi. Birincisini tanıyarak cevabı veriyor. İkincisinin selâmına, tanımayarak cevap veriyor. Erbaînü’t-Tâiyye’de geçen bir hadîs-i şerîfte, “Bir meyyit, dünyada sevdiği kimse, kendisini ziyarete geldiği zaman sevinir” buyuruldu. Bu hadîs-i şerîf, meyyitin, ziyarete geleni gördüğünü bildiriyor. Görmeseydi, tanımaz ve sevinmezdi. Sahih-i Müslim’de geçer: Amr bin Âs öleceği zaman buyurdu ki, “Beni defnedince, üzerime toprak atınız! Sonra bir hayvan kesilerek etleri parçalanacak zaman kadar, kabrimin başında bekleyiniz. Sizinle kabrime alışayım ve sizi göreyim. Böylece Rabbimin gönderdiği sual meleklerine rahat cevap vereyim.” Kabirdeki meyyitlerin duyduklarını ve gördüklerini bildiren böyle sağlam haberler çoktur.

Amellerin, işlerin, tanıdıklara gösterildiğini bildiren hadîs-i şerîfi, Ahmed bin Hanbel, Hakîm-i Tirmizî, İbni Mende bildirir: “Yaptığınız işler, kabirde olan yakınlarınıza ve tanıdıklarınıza bildirilir. İyi işlerinizi görünce sevinirler. Böyle olmayan işleriniz için, ya Rabbî! Bizi doğru yola kavuşturduğun gibi, bu kardeşimizi de kavuştur. Ondan sonra ruhunu al, derler” Benzeri Tayâlisî, İbni Ebiddünya, Hakîm Tirmizî, Beyhekî’de de geçiyor.

Beden öldükten sonra şaki ise kıyamete kadar kabirde azap çeker. Ruhu bağlıdır, hiçbir yere gidemez. Ancak said ise, ruhu serbesttir. Dilediği yere gider. Memleketine, evine gelir, çoluk çocuğunun hallerini seyreder. Birbirlerine ziyarete gider. Adeta bir cennet hayatı yaşar. Hadis i şeriflerde ruhların birbirlerini ziyaret ettiği, sohbet ettiği anlatılır. Gördüğünüz rüya muhtemelen babanızın da paçayı kurtarmış olduğuna delalet eder. Çünki müslüman çocuğu ehli necattır, onunla beraber olması, dedenin de ruhunun serbest kalmış olma ihtimalini gösterir.