Sual
Birgivi’nin “Zamanımızın padişahına adil diyen kafir olur” sözünü nasıl anlamalıdır?
Cevap
Bu, İmam Matüridi’den beri akaid kitaplarına girmiş klişe bir sözdür. Sözü ondan duymuş gibi el-Mesâil adlı eserinde nakleden Ebu İshak İbrahim bin İsmail es-Saffâr el-Buhârî, 534/1139 senesinde vefat ettiğine göre, İmam Maturidi'den iki asır sonra yaşamıştır. Bu da sözün İmam Matüridi’ye aidiyetine şüphe getirir. Doğru ise, o zamanki muayyen bir hükümdar için söylenmiş olabilir. Umumi ise, hükümdarların beytülmali yerinde kullanmayıp israf ettikleri ve haksız vergi topladıkları kaziyesine dayanır. Kasıt, mutlak adalettir. Yani hükümdarın mutlak adil olduğunu iddia etmek mahzurludur. Yoksa adalet, iyilikleri kötülüklerinden fazla olan kimseye denir. Bu söz, aynı zamanda, amellerin imandan bir cüz olmaması kaidesinin ifadesidir. Zira hükümdar zalim de olsa, imanını kaybetmez. Ama zalim olduğunu bile bile ona adil diyenin imanı gider, demektir. Yani söz tevilli bir sözdür. Nitekim Senâmi, "zulmü adalet olarak itikad ederse kafir olur; mecaz olarak kullanmak caizdir" diyor (Nisâbü'l-İhtisâb)
Alakalı Başlıklar