Sual
Birgivî Vasiyetnâmesi’nde Küfre sebeb olan şeyleri anlatırken şöyle bir cümle geçiyor: Şimdi geldim Bismillâhi dese, âfâtdır. Birşeyi çok görse (Mâ halakallah) dese, ma’nâsını bilmese kâfir olur. Bunlardan murad nedir?
Cevap
Birgivî Vasiyetnâmesi’ndeki bu gibi ifadeler o zamanın konuşma lisanına göre tanzim olunmuş cümlelerdir. Bugünki insanlar bu gibi cümleleri bilmemekte ve kullanmamaktadır. Gümüşhanevî hazretleri Ehl-i Sünnet İtikadı adlı kitabının 108. sahifesinde, “Şimdi geldim bismillahi dese, âfatdır” sözünü izah ederken diyor ki: Haram olduğu kat’î olan işleri yaparken bismillah diyen kâfir olur. Bir kimse emretme veya izin verme yerinde bismillah kullanırsa kâfir olur. Birisi oturayım mı, kalkayım mı, çıkayım mı dediğinde, diğeri otur, kalk, çık yerine bismillah derse, kâfir olur. Bir şeyi emrederken bismillahi demek günümüzde çok vuku bulan hâdiselerdendir. Bu gibileri tekfir etmek zordur. Maksatları da Allah’ın ismini hafife almak veya Allah’ın kelâmını kendi kelâmı yerine koymak değildir. Belki de onun maksadı yemeğe başlarken “bismillah” de de, öyle ye demektir. Müftü zâhire bakarak bu hususta fetvâ vermekte acele etmemelidir. Bezzaziye’de Harzem âlimlerinden şöyle nakledilmektedir: Tartanların veya ölçenlerin, sayarken veya ölçerken bismillah, 2, 3, 4 diye saymaları veya ölçmeleri buna benzemez. Eğer bunların maksadı besmele çekmek olsa idi, bismillahdan sonra 1, 2, 3 diye sayarlardı”. O halde yukarıdaki sözde maksat Allahü teâlânın ismini hafife almak veya Allahü teâlânın kelâmını kendi kelâmı yerine koymak değilse, mahzuru yoktur. Görülüyor ki “Şimdi geldim Bismillâhi” sözünde, Allahü teâlânın ismini gerekmediği yerde kullanıp hafife almak olduğu için mahzur vardır.
Ma halekallah, kalabalık gördüğünde “Bu ne kalabalık! Bu ne izdiham!” mânâsına gelen bir hayret sözüdür. Aynı zamanda “Allah yaratmadı” mânâsına da gelir. Bu ise küfrdür. Mâ, bazen ne edatını karşılar; bazen de fiili menfi yapar. Dolayısıyla mâ halakallah, hem (Bu ne kalabalık!); hem (Allah neler yaratmış); hem de (Allah yaratmadı) ma’nâsına gelir.
Ma halekallah, kalabalık gördüğünde “Bu ne kalabalık! Bu ne izdiham!” mânâsına gelen bir hayret sözüdür. Aynı zamanda “Allah yaratmadı” mânâsına da gelir. Bu ise küfrdür. Mâ, bazen ne edatını karşılar; bazen de fiili menfi yapar. Dolayısıyla mâ halakallah, hem (Bu ne kalabalık!); hem (Allah neler yaratmış); hem de (Allah yaratmadı) ma’nâsına gelir.
Alakalı Başlıklar