İmam Malik devri, ilmin teşekkül devri idi. halife Mensur ve sonra Harun Reşid, hukuk birliğini temin maksadıyla, onun Muvatta kitabını Kâbe’ye asıp bütün İslam memleketlerinde cari tek kanun olmasını istediler; İmam Malik karşı çıktı. İmam Ebu Yusuf zamanında ise ilmin tedvini büyük ölçüde tamamlanmıştı. Hanefi kadıların tayini, ilmin inkişafına mani olmazdı. Kaldı ki, resmi kanun başka şey; kadıların ekserisinin muayyen bir mezhepten tayini başka şeydir. Birinde teori (kitap) hâkim kılınıyor, diğerinde insan unsuru vardır. Üstelik zaruretler farklı zamanlarda farklı şekilde tecelli eder. Bir zamanda münasip olmayan şey başka zamanda münasip olabilir