Sual
Bir meyve bahçesi satıldığında, meyve ağaçlarındaki meyveler satışta bahis mevzu olmamış ise kime aittir? Bir hoca efendiye bu sual sorulduğunda, Behcetü’l-Fetâvâ’dan: "Bir bağın satışında (asma) üzerindeki üzüm(ün kime ait olacağı) anılmazsa, satışa dahil olur." İbaresi delil alınarak, şöyle cevab vermiş: Bağ veya meyve bahçeleri, satışa çıkarıldığı zaman, hey'et-i mecmuası ile ortaya konur. Mal sahibi, üzerindeki meyvenin kendisine ait olduğunu şart koşarak satıştan istisna edebilir. Fakat bunu ifade etmeden satış yapılması halinde, asmaların üzerindeki üzüm veya ağacın üzerindeki meyve müşteriye ait olur.
Cevap
Akid yaparken açıkça söylenmedikçe meyveler satışa dâhil değildir. Ağaç bile satılsa, açıkça söylenmedikçe meyvesi satışa dâhil değildir. Nitekim mebînin (satılan şeyin) bitişik parçası veya müştemilâtı olmayan, örfen de mebîye dâhil sayılmayan şeyler akde girmez. Ev satıldığı zaman dolaplar, kanepeler, sandalyeler; bahçe satıldığı zaman limon ve çiçek saksıları, ağaç fideleri; ağaçlar satıldığı zaman meyvesi; tarla satıldığı zaman ekini, açıkça söylenmedikçe akde dâhil olmaz. Bâyi ekini, meyveyi, eşyâyı toplayıp tahliye etmeğe mecbur olur. Ancak birlikte satılması örf olan yerlerde, meselâ beygirin yuları, gemi, söylenmese de akde dâhil olur. Hadis-i şerifte “Meyva satıcısınındır. Meğerki satın alan onu şart koşmuş olsun" buyuruluyor. Meyve almak isteyen, bahçe veya ağacı değil, meyveyi satın alır. Hepsini istiyorsa, hepsini söyler. Bir adam tarlasına ekin ekmiştir veya bahçesi meyve vermiştir. Bunu satışa çıkardığı zaman, ekini ve meyveyi hasad ettikten sonra satmayı murad eder. (İbni Abidin, Alışveriş bahsi)
Alakalı Başlıklar