Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi arkadaşları Sultan Aziz’e de, Sultan Hamid’e de düşman değillerdi. Sultan Hamid, amcası gibi, bu ele avuca sığmaz genç sanatçılara memuriyet vererek mağdur olmalarını önlemiştir. Namık Kemal’in, Sultan Hamid’e zamanımızın İmam-ı Rabbânîsi diye başlayan mektupları ve jurnalleri vardır. Ziya Paşa’yı vali yapan Sultan Hamid’dir. Sanatkar olmak itibariyle muhalif bir karaktere sahiptiler. Bilhassa Âli Paşa gibi iktidarı kıskanç bir şekilde elinde tutan bürokratlara muhalif idiler. Buna rağmen padişahı tenkit etmemeye itina etmişlerdir. Bu işin görünen kısmıdır. Ama hakikatte padişaha da muhalefette idiler. Darbeyi teşvik ettiler, hatta içinde yer aldılar. Memleketi alakadar eden en mühim kararlar padişahın bir fermanına bakıyor, bir şahsa neden râm oluyoruz, bizim de aklımız var, biz de okuyup yazdık, padişah da insandır mantığı üzerindedir. Sarayı israfla itham ederek, amme efkarındaki itibarını sarsmaya çalışmışlardır. O zaman hanedana ve sultana karşı antipati, o zaman okumuşları arasında moda olmuştur. “Yeniçeriler muhalefeti/halkı temsil ediyordu. O gidince muhalefetin/halkın mümessili kalmadı”  diyen Namık Kemal’e, “Yeniçeriler gitti ama sen kaldın, birşey değişmedi. Bak darbe koordine ediyorsun” diyen olmamıştır. İttihatçı literatüründe, umumun beğendiği bu edebiyatçıların, Sultan Hamid’e muhalefeti mübalağa edilmiştir.