Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Biyografi
Kitaplar
Makaleler
Aktüel
Akademik
English
Arabic
Diğer Diller
Programlar
Televizyon
Radyo
Youtube
Yazışmalar
Tüm Sualler
Sual Başlıkları
Sual Gönder
TR
EN
AR
Biyografi
Kitaplar
Makaleler
- Aktüel
- Akademik
- English
- Arabic
- Diğer Diller
Programlar
- Televizyon
- Radyo
- Youtube
Yazışmalar
- Tüm Sualler
- Sual Başlıkları
- Sual Gönder
Suallerde, makalelerde, programlarda arama yapın.
Makaleler
Yazışmalar
Programlar
Sual Başlıkları
“
Online Alışveriş
”
için arama neticeleri gösteriliyor
Sual: Hesaba gelen para kabz edilmiş olunur mu? Telefonla yapılan veya MSN ile yapılan satış, yüz yüze satış mıdır? A, B den karz-ı ayn olarak bir miktar para istiyor. Fakat parayı EFT yoluyla C nin hesabına geçmesini istiyor. C yi de B den A için gelecek olan parayı alması için umumi vekil tayin ediyor. B EFT yi yapıyor. Bu işlemde paranın hesaba geçmesi 15 dakika kadar bir süre alıyor. Daha para hesaba geçmeden A, senden aldığımı karz-ı haseni ödüyorum diyerek peşin parayı B ye elden veriyor. Borç ödenmiş midir?
Cevab: Hesaba gelen para hükmen kabz sayılır. Yani başkası mâni olmaksızın o paraya tasarruf edebilmek kabz yerine geçer. Telefon veya internetle yapılan satış sahih olmakla beraber, isbatı müşküldür. Yani karşı taraf o ben değildim dedi mi, ispatlayamazsanız, ortada kalırsınız.
21 Haziran 2010 Pazartesi
Sual: İnternette .... diye bilinen bir sistem vardır. Bunun câiz olup olmadığı hususunda ne dersiniz? 1. Sisteme en az 330 TL vererek giriş yapılıyor. Bunun bir karşılığı yoktur. Bu paralar aşağıda açıklanacağı üzere üyeler ve sistemi kuran kişi arasında değişik yüzdelerle taksim ediliyor. Sisteme başkalarını da buraya dâhil edebilecek en az 4 kişiyi daha bulunduğunda artık para kazanmaya başlanıyor. Ve direkt getirilen üye sayısı 10''u bulduğunda büyük bir ilerleme kaydetmiş olunuyor. Bu bir ağ gibi uzayıp gidecek ve kişiler çoğaldıkça daha fazla para edilecektir. 2-Bu sistem, bazı firmalarla anlaşmış durumdadır. Üyelerinin, ile anlaşmalı iş yerlerinden indirimli alış-veriş yaptığı bir sistem. Üye olan kişilere ... diye adlandırılan bir kart verilmektedir. Ve alış-verişini yapan kişi kasada bu kartı gösterdiği zaman indirim kazanmaktadır. Bu indirim ise direkt hesabına nakit olarak yansıtılmaktadır. Örneğin benim üye yaptığım kişi alış-veriş yaptığında % 0.5’i, onun üye yaptığı kişi alış-veriş yaptığında ise yine ; % 0.5’i benim hesabıma nakit olarak geçmektedir. Kendi yaptığım alış-verişin ise ; % 1’i bana nakit olarak dönmektedir. İki alt üyeden sonraki alt üyelerin yaptığı alış-verişler ise belli bir sınıra geldiğinde ... pozisyon hesabı sistemi ile hesaplandıktan sonra hesabıma nakit olarak geçmektedir. Bu sistemde alt üyelerin alış-verişinden üst üyeler, üst üyelerin alış-verişinden de alt üyeler kazanabilmektedirler. Pozisyon hesabı sistemi bunu sağlamaktadır. Tabii üstte yer alan üyeler her zaman daha çok kazanır. Bu sistemde kazanç; yapılan alış-verişlerden elde edilen indirimin, üyeler arasında nakit olarak pay edilmesine dayanır. 100 TL lik alışverişte ; % ; 15 indirim varsa bu 15 TL nin: 1-Sistem 2-Üyeler 3-Çocuk ve Aile Yardımlaşma Fonu 4-Vergi Olarak Devlet arasında paylaşılmasıdır. Sistemde amaç; büyük bir tüketici topluluğu oluşturarak firmalardan indirim kazanmak ve alış-verişlerden üyelere para kazandırmaktır. Sorular: 1. Bu sistemden elde edilen para helal midir? 2. Alt veya üst üyeler haram olan bir alış veriş yaptığında (içki, domuz eti vs.) bize bir günahı olur mu? Çünkü onun alış verişlerinden diğerlerine de hisse verilmektedir. 3. Üye olurken karşılıksız para vermek caiz midir? Bu parayı daha sonra alamıyorsunuz. 4. Üyelerin pozisyon alırken verdikleri paralardan diğer üyelere de verilmesi caiz midir? Üyelere ve diğerlerine yüzdelik durumuna göre taksim ediliyor.
Cevab: 1-Bu bir ortaklık ise, sermayeyi geri alamamak şartı, bu ortaklığı ifsad eder. Borç ise keza. Bu para hibe ise, ortaklara önceden tayin edilmiş nisbetlerde verilmesi caizdir. Ama bu hibenin şartı, istikbale matuftur. Hibede karşılığın derhal kabzedilmesi gerekir. Yoksa şart fasid olur. Öyle anlaşılıyor ki, burası bir klübdür. Klübe âzâlık para iledir.
2-Üyenin domuz, içki satın alması veya satması, diğerlerine sirayet etmez. Vekâlet mevzubahis değildir. Alışverişinden hisse verilmiyor. Komisyon veriliyor. Bu satış darülislamda sahih değildir. Binaenaleyh bu satıştan komisyon talebi de caiz değildir. Ama firma verirse, kendi ihtiyarıdır, alınır.
3-Firmanın dilediği müşteriye tenzilat yapması, müşteri getirene prim vermesi caizdir.
4-Para hibe veya klübe giriş ücreti olarak veriliyor ise, ortaklara önceden tayin edilen şart nisbetinde diğerlerine dağıtılması caizdir.
Netice itibariyle bu şekilde bir işe açıkça haram veya fâsid denemez. Ama içinde fâsid unsurları barındırdığı da bir gerçektir. İmam Ebu Hanife ve İmam Muhammed, İslam ahkâmına göre idare edilmeyen memleketlerde, müslümanın menfaatine olmak ve karşılıklı rıza şartıyla fâsid muamelelerin sahih sayılacağını ictihad buyurmuştur.
İşin başka bir ciheti de şudur: Tecrübeler göstermiştir ki, bu gibi kolay yoldan para kazandırmayı va’d eden işler, suiistimallere elverişli ve sonu gelmeyen işlerdir.
18 Ekim 2011 Salı
Sual: Online kumar oynatan bir internet sitesinde çalışmanın dinî hükmü nedir?
Cevab: Dârülislâmda İmameyn’e göre tahrimen mekruh, İmam Ebu Hanife’ye göre câizdir. Dârülharbde ikisine göre de câizdir. Ama kazancı tayyib, bereketli değildir.
15 Kasım 2011 Salı
Sual: Kapıda ödeme yoluyla internet üzerinden alışveriş yapmak sahih midir? Yani mamulün resimlerini görüyoruz; hususiyetlerini biliyoruz; kargocu getiriyor; parasını kargocuya veriyoruz veya kredi kartı çektiriyoruz. Bu şekilde satın almak sahih midir? Bu şekilde mamul satmak isteyenler, nelere dikkat etmelidir? Kargo şirketini vekil mi etmelidir?
Cevab: İnternetteki tanıtım icaba davet, sizin talebiniz icab, kapıya getirmeleri de kabuldür. Alış-veriş sahihtir. Kargo şirketi, satıcının ecîri (işcisi) veya resulüdür (vekilidir).
3 Mart 2012 Cumartesi
Sual: Bazı ilan sitelerinde online mağaza açma imkânı vardır. Yıllık belli bir ücret ödenir. Mağaza açınca, satmak istenen mamuller orada tanıtılır. İsteyen kredi kartıyla girip site üzerinden satın alabilir. Bu mağazalar kapıda ödeme yoluyla da yollayabilir. Site üzerinden kredi kartıyla alışveriş yapınca, o ilan sitesi %2 gibi bir komisyon kesiyor ve komisyonu kestikten sonra kalan meblağı satıcının hesabına yatırıyor. Bu komisyon kesip satış yaptırması sahih midir?
Cevab: Komisyon, vücuh (itibar) şirketindeki kâra veya icare akdindeki ücrete benzetilebilir. Her iki halde de sahihtir.
3 Mart 2012 Cumartesi
Sual: Marketten online olarak sipariş vermiştim. Benim istediğim mamulün üç farklı renkte kutusu vardı. Ama içindeki mamul aynıdır. Ben mavi renklisini seçmiştim; ama kırmızı renkli kutu yollanmış. Acaba bu alışveriş câiz oldu mu?
Cevab: Hata sebebiyle muhayyerlik hakkınız vardır. Yani malı iade edip, istediğinizi alma hakkınız vardır. Bu istediğiniz yoksa, akdi bozabilir veya bu mala razı olabilirsiniz.
13 Nisan 2012 Cuma
Sual: Kredi kartıyla tek çekim yaparak alışveriş yapılsa, sonrasında internet şubesi vasıtasıyla alışveriş tutarı %0 faiz ve sabit bir ücret karşılığı taksitlendirilse, caiz olur mu?
Cevab: Alışveriş bittikten sonra, borcun tecdidi (yenilenmesi) caizdir. Yani karşılıklı rıza ile ve faizsiz olarak taksitlendirilebilir.
13 Temmuz 2013 Cumartesi
Sual: Online bir bilgisayar oyununda kazandığı puanları para karşılığı satmak caiz midir?
Cevab: Mal değildir; satılmaz. Ancak bedel karşılığı ferağ edilebilir.
6 Eylül 2015 Pazar
Sual: İnternetten (reklam izleyerek, anket doldurarak) online olarak kazanılan para helal olur mu?
Cevab: Evet.
28 Eylül 2015 Pazartesi
Sual: Bilgisayarda sanal oyunda zamanını vererek elde edilen ve gerçek para ile satılabilen eşyalar vardır. Bunları satmak caiz olur mu? Bunlarla bahis oynamak kumara girer mi?
Cevab: Mal olmadığından satılamaz ise de, bedeli mukabili ferağ (vazgeçmek) câizdir. İktisadî kıymeti olduğundan ve garer bulunduğundan, yani kâr veya etmek ihtimali bulunduğundan bahis oynamak caiz değildir.
10 Haziran 2016 Cuma
Sual: Online oyunda bedava alıp geliştirdiği karakterleri parayla satmak mümkündür. Hatta oyun karakterleri ve oyunda nadir bulunan eşyalar mezat sitesi kurarak satılıyor. Bu sanal şeylerin satışı caiz midir?
Cevab: Hanefîde mal satılır. Bunlar mal olmadığı için satış değil bedelli ferağ caizdir.
19 Mart 2017 Pazar
Sual: İnternette çiftlik bank diye bir oyun platformu var. Oyunun idarecileri, oyunculara gerçek para ile tavuk, inek, arı, koyun gibi hayvanlardan sanal olarak satın alarak sisteme yatırım yapmış olur. Çiftlik Bank, bu yatırımları muayyen yerlerdeki çiftliklerde canlı hayvan alarak ve bu hayvanların işletme maliyetlerini karşılayarak çalıştırmaya başlar. Oyuncular, sanal olarak hayvanların mahsullerini ‘Sat!’ butonuyla satıp, çekilebilir altına çevirebilir. Çiftlik Bank, çiftliklerdeki yatırımlarla aldıklaır hayvanlardan et, sucuk, kaşar, bal, yumurta üreterek, birçok şehirde bulunan şarküterilerde halka satar. Yatırımcıya oyunda belli şartları temin ettiği takdirde yıl içerisinde yatırdığı ücrete nisbeten vaad ettikleri tutarı veriyor. Ancak oyunu aktif kullanmazsa, 1 yıl hiç girmezse, yatırdığı parayı dahi geri alamaz. Aldığı hayvan da öldüğü için parası gitmiş oluyor. Oyun sahipleri yatırdığı paralar ile gezip-görme imkânı temin ettikleri iki çiftliklerine yatırım yapıyorlar. Böyle bir oyunu oynamak caiz midir?
Cevab: Garer belirsizlik bulunan işler fâsiddir. Sanal hayvan mal değildir. Karşılığı varsa, şirket sayılabilir. Böyle ise ve şartları varsa caiz olur.
1 Ağustos 2017 Salı
Sual: Bir kişi evindeki eşyaları internet vasıtasıyla satabilir mi?
Cevab: Her çeşit mal, (Hanefî’de) internetten satabilir. Alıcının görme muhayyerliği vardır. Yani görünce beğenmezse, iade edebilir.
17 Eylül 2018 Pazartesi
Sual: Online olarak tayyare bileti veya hisse senedi gibi satın alma muamelesinde, karşı taraf aslında bir elektronik programdır. Bu satış meşru mudur?
Cevab: Program ile muamele, muayyen bir kişi ile muamele yapmak gibidir. Nitekim bakkala sepet sarkıtıp alışveriş yapmak gibidir.
4 Ocak 2020 Cumartesi
Sual: İkince el satışında online program sahibinin hizmet bedeli adıyla bir meblağ tahsili meşru mudur?
Cevab: Vekâlet ücreti sayılır. Sahihtir.
4 Ocak 2020 Cumartesi
Sual: Bir internet sitesi üzerinden web tasarımcılara ulaşıp iş yaptıran kimse, her yapılan işten bu siteye belli miktar komisyon ödüyor. Site, müşterilerin web tasarımcılarla sadece kendi siteleri üzerinden iletişim kurmasını istiyor ve başlangıçta bunu şart koşuyor. Fakat uzun vadeli çalışmak istenilen web tasarımcılar, buna uymak istemiyor ve komisyondan kurtulmak için müşterilerle direkt iş yapmak istiyor. Bu şekilde komisyoncu siteyi aradan çıkarıp direkt web tasarımcıya ücretini ödemek caiz olur mu?
Cevab: Bu bir itibar şirketidir. Komisyoncu şirketin hakkı vardır. Bu parayı site, anlaştığı tasarımcıdan her defasında alabilir. Müşteriden ise sadece ilk işte alabilir. Böyle istikbale muzaf akit olmaz.
22 Ekim 2020 Perşembe
Sual: İnternet satışlarında kargo bedava deyip, bunu malın fiyatına eklemek caiz midir?
Cevab: Bu bir aldatma değildir. Kargo bedelinin fiyata dahil olduğunu müşteri biliyor. Bu bedel üzerinden akit yapılıyor.
29 Aralık 2021 Çarşamba
Sual: İnternet sitelerinde taksitle alışveriş dışında bir de alışveriş kredisi şıkkı vardır. Banka, krediyi tasdik ediyor; bilgiler verildikten sonra ve kabul edilirse de o mamul taksitle ödeniyor. Bu caiz midir?
Cevab: Bedel bankaya havale ediliyor. Havalede faiz şart edilirse, satış fasid olur. Caiz değildir. Bankaya ödenecek aynı bedel ise, caizdir.
8 Mayıs 2022 Pazar
Sual: İnternet siteleri üzerinden açık elbise satmanın dinen bir mahzuru var mı?
Cevab: Hayır. Çünki yalnızken veya mahremine de giyebilir.
19 Mayıs 2022 Perşembe
Sual: İkinci el alışveriş sitelerinde satılan bir mal için hem satıcıdan hem de alıcıdan komisyon alınıyor. Bazı teknik hilelerle bunu (komisyon ödemeyi) baypas yapmak caiz olur mu?
Cevab: Caiz olmaz. Akit kurulunca komisyon hak edilir. Hile ile bunu düşürmek darülharbde de caiz olmaz. “Size yapılmasını istemediğiniz şeyi, başkasına yapmayın” hadis-i şeriftir.
19 Kasım 2022 Cumartesi
Sual: İnternet üzerinden sipariş vererek alış veriş yapmak caiz midir?
Cevab: Caizdir. Zira internet irtibatı bir meclis birliği hasıl eder.
25 Ocak 2023 Çarşamba