NOEL ASLINDA HANGİ GÜNDÜR?

Batı Hristiyanları 24 Aralık’ta İsa aleyhisselâmın doğum gününü kutlarlar. Bugün dinî olmaktan ziyade, sosyal ve ekonomik bir tatil aktivasyonuna dönüşen Noel’in serüveni dikkate değerdir.

Garb Hristiyanları, , 24-25 Aralık gecesini, Hazreti İsa’nın doğum günü olarak kabul eder. Bu, Papa Gregorius’un 1582’de tertiplediği Gregoryen takvimine göredir.

Rus, Balkan ve Ermeni kiliseleri Noel’i 6-7 Ocak gecesi kutlar. Çünki onlar Julius Caesar’ın hazırlattığı Julyen takvimini kullanır. İki takvim arasında 13 gün fark vardır.

Noel kutlamaları 24 gün (Ermenilerde 50 gün) evvel başlar. Bu günlerde perhiz yapar; yani kendilerince oruç tutarlar.

Beytüllahm'da İsa aleyhisselamın doğduğu rivayet edilen Nativity Kilisesi

Putperest bayramı

21 Aralık en uzun gecedir. Böylece dört gece devam eder. Sonra 1’er dakika da olsa, geceler kısalmaya, günler uzamaya başlar. Vaktiyle Romalılar, kışları güneşin kendilerini terk etmesine üzülürdü. Günlerin uzamaya başladığı 25 Aralık’ta da, güneşin esaretten kurtulması şerefine büyük ve ahlâksızca eğlenceler yapardı. Bu, aynı zamanda Işık Tanrısı Mitra’nın doğum günü kabul edilirdi.

Roma kültürünün verdiği alışkanlıkla, ilk Hıristiyanlar, o gün kiliseye bile girerken güneşi selâmlardı. Kilise, bu pagan âdetine şiddetle karşı çıkar; yapanları cezalandırırdı. Baktılar olmuyor; bu günü bir şekilde meşrulaştırmanın çarelerini aradılar. Zira Roma imparatoru Konstantin zamanında 25 Aralık Hazreti İsa’nın doğumu olarak kutlanmaya başlanmıştı.

354 senesinde Roma piskoposu (Papa) Liberius’un kararıyla bu kutlama resmiyet kazandı. Böylece eski bir pagan âdeti daha, “İsa bizim güneşimizdir” sloganıyla Hıristiyanlaştırılmış oldu. İnsanların ekserinin çiftçi veya balıkçı olduğu düşünülürse, Noel’in kışın kutlanması daha mantıklı görülmüştür!

Noel’in doğuşu

Bu geceye Christmas/Noel adı verilmesi 597 yılındadır. Christ, Hazreti İsa’nın ismidir. Aramca/Arapça “meshedilerek takdis edilmiş, mukaddes kılınmış” manasına Mesîh kelimesinin Yunancası Hıristos’tan gelir. İsa aleyhisselâmı Antakya’daki Yunanlılar Hristos, ona mensup olanları da Hristiyan diye anmıştı. Mass, bedene girmek demektir. Christmas, “İsa doğdu” demektir. Eskiden Hristiyanlar bu günde birbirlerini bu sözle selamlardı.

Hazreti İsa'nın doğumunu sembolize eden ahır dekoru

Fransızca Noel de, Latince “doğum” mânâsına nativitatis/natalis kelimesinden gelir. 525 senesinde Papa Dionysus, Hazreti İsa’nın o zamana kadar belli olmayan mîlâdını, yani doğum yılını, 754. Roma yılı olarak tesbit etti. Bu ise MS 1 senesine tekabül eder. Sıfır yılı, hürmetsizlik olmasın diye (veya o zaman Avrupa’da sıfır bilinmediği için) atlanmıştır.

Şimdi kilise, Kepler teorisini nazara alarak, bunun 6-7 yıl daha önce olabileceğini söylemektedir.  İncil’e göre, gökte büyük bir yıldızın doğduğunu gören ve bunu büyük bir insanın doğuşuna bağlayan İranlı müneccimler Kudüs’e gelmiş; Hazreti İsa’yı beşikte görmüştü. Mîlâd’dan 6-7 yıl önce 25 Mart’ta Jüpiter ve Satürn gezegenleri zodyak kuşağında buluşmuştu. Müneccimlerin gördüğü bu olsa gerekti.

Almanya Coburg Noel Süslemeleri

Bağbozumu

Kim ne derse desin, Hazreti İsa’nın doğum günü hakkında kati malumat yoktur. O da, ona ilk inananlar da hep gizli yaşamıştı. Peygamberlik tebliği zaten kısa sürmüştü. İncil de ilk zamanlarda kaybolmuştu. Hem Yahudi, hem Romalılardan gördükleri baskı sebebiyle ilk Hristiyanlar, Hristiyanlığın doğuşu hakkında sağlıklı malumatı sonraki nesillere nakledemediler. Bugün eldeki İnciller neredeyse bir asır sonra yazılmıştır.

Luka İncili’ne göre (2/4-8) Hazreti İsa’nın doğduğu zaman, gündüz geceleri çobanlar kırlarda sürü otlatmaktadır. Halbuki kışın bu, mümkün değildir. MS 6-7. yılda İmparator Augustus, nüfus sayımı yapılmasını emretmişti (Luka, 2/1-3). Herkes bunun için memleketine dönmüş; Hazreti Meryem de nişanlısı Yusuf ile Nâsıra’dan 150 km uzaktaki Betlehem’e gitmişti. Kış günü hâmile bir kadının bu yolculuğu yapması bir yana, mahallî idareye karışmayan bir imparatorun, her an isyana hazır Yahudilerin kış günü nüfus sayımı için uzun yolculuk yapmasını istemesi akla uygun değildir.

Rivayete göre Yahya aleyhisselâm, Yahudilerin Fısh (pesah) bayramında (15 Nisan) ve teyzezâdesi İsa’dan altı ay evvel doğmuştur. Kur’an-ı kerim, Hazreti Meryem’in taze hurma zamanı doğurduğunu söyler (Meryem: 22-25). Bütün bunlardan da anlaşılıyor ki, Hazret-i İsa 25 Aralık’ta değil, muhtemelen Ekim ayında Sukkot (Bağbozumu) Bayramı esnasında dünyaya gelmiştir.

Noel, artık dini olmaktan ziyade, sosyal ve ekonomik bir aktiviteye dönüşmüştür. Strasbourg Noel Pazarı

Yalnızca günü mü?

Hazreti İsa’nın yalnızca doğum günü değil, yılı da belli değildir. Rivayete göre ME 4 yılında ölen Roma vâlisi Herodes zamanında (Matta, 2/1) ve Augustus’un MS 6 yılında yaptırdığı nüfus sayımı sırasında (Luka, 2/1-3) doğmuştur. Ancak birkaç Herodes ve Augustus vardır. Nüfus sayımı ise birkaç defa yapılmıştır. Her hâdiseyi en ince teferruatına kadar anlatan Roma tarihlerinin o devre ait olanları, buna dair en ufak bir ipucu vermez. Hazreti İsa’ya benzer bir zâttan ilk bahseden Tacitus’tur (MS 55-120).

İslâm müellifleri, İsa ile Muhammed aleyhimesselâm arasındaki zamanı farklı verirler. Selman, İbni Abbas, Mukatil, Katâde ve İbni İshak’dan 600; Muammer, Kelbî ve Mücâhid’den 540; Dahhâk’tan 440 yıl rivayetleri vardır. Bazı tarihlerde Hazreti İsa’nın Büyük İskender’in Darius’u yenmesinden 65 sene sonra dünyaya geldiği yazmaktadır. Bu harb ME 334 senesindedir. Mevâhib-i Ledünniyye kitabında der ki: İbni Asâkir’in, Şa’bî’den haber verdiğine göre, Hazreti İsa ile Hazreti Muhammed arasında, 963 sene fark vardır.

İmamı Gazâlî, iki peygamber arasındaki zamanın bin seneden az olmadığını söyler. Çünki hadîs-i şerife göre, her ulülazm peygamberin arası bin yıldır. İmamı Rabbânî der ki: Eflâtun’a Filistin’de İsa peygamberin zuhur ettiği bildirilince “Biz temiz insanlarız; bizi temizleyecek kimseye hâcet yoktur, dediği meşhurdur. Buna göre Hazreti İsa, ME 347 senesinde ölen Eflâtun (Platon) zamanında yaşamıştır. Yunan filozofunun dersleri meşhur olduğundan, ölüm zamanına inanılırsa da, İsa Peygamber, gizli dünyaya gelip ve dünyada az kalıp, göğe çıkarıldığından, kendisine fazla kişi iman etmediğinden, İsevîler az ve asırlarca gizli yaşadıklarından, Noel tarihinin doğru anlaşılamadığı düşünülebilir.