DÜNYANIN EN ESKİ ÇOCUK BAYRAMI

Hazret-i İsa'nın doğduğu gece gökyüzünde büyük bir yıldız göründü. Yeryüzünde büyük bir doğumun olduğuna işarettir, dediler. İşte bu hâdise dünyanın en eski çocuk bayramının hüzünlü hikâyesinin başlangıcıdır.

Bayramları en çok çocuklar sever. Çünki sevinç günleri olduğu kadar, eğlence, güzel giyinme, iyi yeme günleridir de… Bir de çocuklara mahsus bayramlar vardır ve en eskisi 2 bin yıllıktır. Her ne kadar 23 Nisan için “ilk ve tek çocuk bayramı” dense de, Childermass adındaki bu çocuk bayramı Hıristiyan âleminde asırlardır kutlanır.

Betlehem'de büyük bir doğum olduğunu haber veren üç müneccim

Korktuğu oldu

Childermass’ın tarihi İsa Aleyhisselâm zamanına kadar ulaşmaktadır. Bayramın sebebi Filistin’de binlerce çocuğun hunharca katledilmesi gibi nahoş bir hâdiseye dayanır. Hazret-i İsa, Filistin’in Betlehem (Beytüllahm) kasabasında dünyaya geldi. Yahudi cemaatinin önde gelenlerinden İmran’ın kızı Meryem, rûhulkudsün telkihiyle babasız bir çocuk dünyaya getirince çok korktu.

Yahudilerin kendisini iffetsizlikle suçlayacakları ve çocuğa kötülük yapacakları endişesiyle Kudüs’teki Beyt-i Makdis’e geldi. Çocuk bir haftalıkken Musa şeriatına göre sünnet edildi ve Hazret-i Cebrail’in işareti üzere kendisine İsa adı konuldu. İsa (İbranice Yeşu, Latince Iesus) Allah’ın (Yahova) yardımı (hoşea) mânâsına gelir.

Hazret-i Meryem’in korktuğu oldu. Eniştesi ve hâmisi olan Hazret-i Zekeriya suçlanarak öldürüldü. Hazret-i Meryem oğlu ile Şam taraflarına kaçtı. Burada sığındığı Malûla kasabasında bir müddet yaşadı. Hazret-i Meryem ve oğlunun gelişiyle ortadan ikiye ayrılarak onlara yol verdiği söylenen dağ hâlâ ziyaret edilmektedir.

O zamanlar Filistin Roma namına Herodes adında Yahudi aslından olmayan ve Yunan kültürünü benimsemiş zâlim bir kral tarafından idare olunuyordu. Sarayını heykellerle süsler, ama Yahudi şeriatı resim ve heykeli yasakladığı için halkın nefretini çekmemek için resim bile bulunmayan paralar bastırırdı.

Hazret-i İsa'nın doğduğu gece gökyüzünde büyük bir yıldız görünmüştü. Kâhinler “Bu, yeryüzünde büyük bir doğumun olduğuna işarettir” dedi. İran Şahı da dört tarafa hediyelerle elçiler gönderdi. Müneccimler yıldızın göründüğü yerin Betlehem olduğunu tespit edip Kudüs’teki Herodes’e bildirdiler. Mika Peygamber’in “Halkım İsrail'i güdecek olan önder Betlehem’den çıkacaktır” sözünü hatırlayan Herodes çok korktu. Sahte bir sevinçle “O çocuğu bulun da iman edeyim” dedi.

Müneccimler Hazret-i İsa’ya bulup iman ettiler. Hediyelerini verdiler. Ancak melekler gelip Herodes’in yanına dönmemelerini ikaz etti. Onlar da ülkelerine döndü. Telaşlanan Herodes Betlehem’de iki sene içinde dünyaya gelen bütün erkek çocukların öldürülmesini emretti. Bu kıssa, Matta ve Barnaba İncillerinde anlatılır.

Kral Herodes

Rahel’in figanı

Korkunç emir üzerine binlerce çocuk analarının elinden veya beşiklerinden alınıp boğazlandı. Herodes’in kendi oğlu bile bunlar arasındaydı. Hatta hâdiseyi işiten Roma İmparatoru “Domuz olmak Herodes’in oğlu olmaktan iyidir” demekten kendisini alamadı. Domuz, Yahudi şeriatında eti yenmeyen, dolayısıyla öldürülmeyen bir hayvandır. Böylece Yeremya Peygamber’in “Rama’da bir figan işitiliyor. Rahel çocukları için ağlamakta” sözü çıktı. Rahel, Hazret-i Yakub’un hanımı ve İsrailoğullarının büyükannesidir. Kabri Rama’dadır.

Katledilen çocukların sayısı Yunan kaynaklarında 14 bin, Suriye kaynaklarında 64 bin, bazı Ortaçağ kaynaklarında ise 144 bin olarak verilir. Modern yazarlar bu sayıyı mübalağalı bulmaktadır. Nitekim o zamanlar Betlehem küçük bir kasaba idi. Hâdisenin enteresan ciheti bir benzerinin Hazret-i Musa zamanında yaşanmış oluşudur. Bu benzerlik sebebiyle bazı modern yazarlar Herodes katliâmının uydurulmuş olabileceğini söylemektedir.

Bu esnada Hazret-i Meryem’in nişanlısı Yusuf’a rüyasında, doğan çocuğu ve annesini, bu zorba kralın kötülüğünden koruması için Mısır'a götürmesi emrolundu. Uykudan uyanınca hemen çocuğu ve annesini alıp Mısır'a götürdü.   Kur’an-ı kerim bu hususta mealen şöyle der: “Meryem oğlu İsa ve annesini oturaklı (sâbit, geniş, üzerinde oturmaya çok müsait) akarsuları bulunan yüksek bir mekânda barındırdık” (Mü’minûn: 50). Bu mekânın Mısır olduğu ekseri tefsirlerde haber verilmiştir. Burada 12 sene kaldılar. Herodes ölünce, Yusuf’a rüyasında tekrar çocuğu ve annesini alıp geri dönmeleri söylendi. Önce Celile, sonra Nâsıra’ya geldiler. Hazret-i İsa burada büyüdüğü için sonradan Nâsıralı İsa diye anılacaktır.

Giotto di Bondone'nin Mukaddes Masumlar tablosu

Mukaddes Masumlar

485 yılında bu çocukların Hazret-i Mesih yolundaki ilk şehidler olduğunu kabul edildi. İlk zamanlar müneccimlerin ziyaretinin anıldığı ve Paskalya ile Noel yanında Hıristiyanlığın en eski ve mühim yortusu olan Epifanya Yortusu (6 Ocak) ile beraber yortusu yapılırdı. Sonradan katliâmın yapıldığı farzolunan 28 Aralık günü Mukaddes Masumlar Bayramı ilan edildi.

İngiltere’de Childermass denilen bu bayramı Rumlar 29, Süryanî ve Nasturîler 27 Aralık’ta kutlar. Bu günlerde Antik Roma’da Saturnalia bayramı vardı. O günler çalışılmaz, çocuklar ve köleler dilediği gibi davranıp istediğini söyler; bazı edep kaideleri görmezden gelinir ve hediyeler verilirdi.

Ortaçağ’da dini küçük düşürdüğü gerekçesiyle bu eğlenceler yasaklandı. Hatta İngiltere’de bu yortunun bir yas günü olduğunu göstermek için çocuklar sabah yataklarında hafifçe kırbaçlanırdı.

Yeniçağ’da yortu bir çocuk şenliğine dönüştü. Mukaddes Masumlar için ilahîler bestelenmiştir. Bunları sembolize etmek üzere bu bayramdaki âyinlerde önceleri kırmızı, 1961’den beri menekşe rengi giyilir. Bazı kiliselerde bir oğlan çocuğu piskopos seçilir. İspanyol ülkelerinde bu bayram 1 Nisan gibi muzipçe kutlanır; şaka yapanlara kızılmaz; şaka kurbanlarına masumlar denir.