Piyasada İngiliz Casusu'nun İtirafları adında bir kitap dolaşıyor. Bunun orijinalinin bulunmadığı, kurgulanıp yazıldığı söyleniyor. Doğrusu nedir?
İngiliz Casusunun İtirafları adıyla Türkiye'de neşredilen kitap, Suudi Arabistan'da Vehhabiliğin doğuşunda İngiliz gizli servisinin rolünü anlatan bir hatıra kitabıdır. “Memoirs of Hempher, The British Spy to the Middle East” adlı bu kitabın evvelâ Alman gazetesi Spiegel’de, sonra da meşhur bir Fransız gazetesinde tefrika olunduğu bilinmektedir. Sonra Lübnanlı bir doktor tarafından yapılan Müzekkirâtü Mister Hemfer isimli Arapça tercümesi, diğer lisanlardaki tercümeye esas olmuştur. “Hâtırât-ı Hampher Casus-ı İngilisî Der Memâlik-i İslâmi” adıyla da Dr. Muhsin Müeyyidî tarafından İngilizce’den Farsça’ya tercüme edilip 1359/1940’da Tahran’da basılmıştır. Arapça ve Farsça nüshasından Türkçe’ye yapılmış ve basılmış başka tercümeler de vardır. Kitabın Arapça’sı ile Farsça’sı arasında farklılıklar vardır.  Hakîkat Kitâbevi’nin neşrettiği nüsha, Arapça tercümeye dayanır. Bu metni Hilmi Işık Efendi (M. Sıddık Gümüş), tedkik edip, bazı izah ve dipnotlar ekleyerek İngiliz Casusunun İtirafları adıyla bastırmıştır. 2013’te gazeteci Bekir Hazar’ın, Faysal Atıl’ın bu kitabı Londra'da British Museum'da gördüğünü yazdığını naklediyorlar. Benim de yakın dostum olan Faysal Atıl’a mevzuyu sorduğumda, 1990’larda TGRT'de muhabir olarak çalışırken; lisan öğrenmek üzere Londra’ya gittiğini, Türkiye gazetesinin Londra muhabiri Mustafa Köker ile British Museum’u gezerken, orada teşhir edilen kitaplardan biri için, casusun itirafları olabilir, dediğini, kitabı yakından tetkik etmediğini, camekândaki yazıları okumadığını, fotoğrafını da çekmediğini söyledi. Müzedeki bütün objelerin sayıldığı kataloglara bakıldığı zaman British Museum’da böyle bir kitabın bulunmadığı anlaşılıyor. İstihbarat raporları arşivde durur ve pek kimseye gösterilmez. Hatıratlar ise kütüphanelerde bulunur. İngilizlerin böyle bir kitabı sergilemeleri de zaten düşünülemez. Bu başka bir meseledir. Kitabın orjinalitesini sorgulayan bir hayli kitap ve makale yazılmıştır. Mamafih Vehhabî mezhebi mensuplarının ve Suudi Arabistan’ın kendileri aleyhindeki neşriyata karşı çıkmaları gayet tabiîdir. Kitabın orijinalitesinin isbatı şu an için mümkün olmasa bile, anlatılan hâdiselerin tarihî ve aktüel hakikatlere uygunluğu cihetiyle söylenecek söz yoktur.


13 Temmuz 2012 Cuma